Arif
Imsidag: 35°N 4°W / 35°N 4°W
- Amagrad a yessawal ɣef yiwet n temnaḍt deg Umerruk. Ɣef ucettal Arifi, ẓer Irifiyen. Ɣef tutlayt nsen, ẓer Tarifit.
Arif niɣ Arrif d tamnaḍt di ugafa n Umerruk, tessajja xef Yill Agrakal, zeddɣen day-s jar 3 ar 5 melyun n imezdaɣ.
Tamurt n Arif llan day-s idurar d ca n izaɣaren. Idurar d tmurt n Arif usin-d zeg Ixef n Sbartil (-{Cape Spartel-}) d Tanja deg utaram ar Ixef Ikebdanen (Ras Kebdana) d yiɣẓer Amelwi (Melwect, Moulouya) di ugmuḍ, Zeg Ilel Agrakal di ugafa ar iɣẓer n Werɣa di wenẓul.
Zeg iɣerman imeqqranen yellan di temnaḍt n Arif Ameqqran ɣar-neɣ: Ennaḍur, Lḥusima, Tanja, Tiṭṭawin, Accawen, Berkan, Taza, Targist, Azɣenɣan, Selwan, Miḍar, Eddriwec, Ayt Buɛeyyac, Imzuren, Laɛrayec, Ajdir, Tawrirt, Lefnideq, d El Jebha.
Idurar n Arif qqnen ɣer idurar n “Cordillera Bética” di Sebbanya. Idurar n Arif wer qqinen ca ɣer idurar n Watlas. Jar-asen tella din Taza.
Maci marra imezdaɣ n temnaḍt n Arif Ameqqran ssawalen tutlayt Tamaziɣt. Imezdaɣ n Tanja d Tiṭṭawin qqaren i yixef nsen “Jbala” (Ijebliyen) nitni ssawalen Taɛrabt Tajeblit. Tamnaḍt n “Jbala” d tafult n idurar n Arif. Iwdan yessawalen Tmaziɣt qqaren i yixfen “Imaziɣen” niɣ “Irifiyen”, tutlayt nsen qqaren as lebda “Tmaziɣt”. Iwdan n berra d nitni yesseqdacen tawalt n “Tarifit”, maci d Irifiyen s imant nsen.