|
|
(4,146 n tisiwal tibusarin af amseqdac ur ttumlalent ara) |
Ajerriḍ 1: |
Ajerriḍ 1: |
− | Izen n uselway Bouteflika i lmend n umulli wis 59 n wass n 19 Mayu 1956 (Aḍris ummid)
| + | lezZAYER |
− |
| + | |
− |
| + | |
− | MDIYA (Tanegga) – Aselway n Tegduda Abdelaziz Bouteflika yuzen, ass n ttlata, izen i lmend n umulli wis 59 n wass n unelmad, yeɣra-t-id s yisem-is Mass Mohamed Benamar Zerhouni, amweṣṣi n tselwit n Tegduda. Ha-tt-an tsuɣilt n tnegga.
| + | |
− |
| + | |
− | Tinelmadin ɣlayen, inelmaden ɣlayen,
| + | |
− |
| + | |
− | Ad nebder ass yeklalen ad necfu fell-as, d cfaya n tnekra n ccuq n yinelmaden i yeǧǧan ass n 19 Meɣres 1956, ikursiyen n tesdawit d tesnawiyin akken ad kecmen amennuɣ n uslelli.
| + | |
− |
| + | |
− | Ma yella nesfugel ass-a tigawt-a mechuren, akken ad nemmekti deg yiwet n tmuɣli n usteɛref d ukemmel n tikli deg ubrid-is, maca daɣen d axemmem d ulmad, n yimeccaqen igejdanen n umezruy i d nezger n Tegrawla-nneɣ mechuren i yes-s nettzuxxu.
| + | |
− |
| + | |
− | Azemz-a i nesfugul tettarra-aɣ, s tidet, ɣer tallit n temẓi-nni n tnekra i d-yerran awal i teɣri n lwaǧeb n uslelli n tmurt, s beqqu ur nkennu d leḥmala tameqrant n tmurt.
| + | |
− |
| + | |
− | Ilmeẓyen n Lezzayer n tallit-nni yellan sɛan liman alqayan belli ur zmiren, igerdasen isdawanen, ad ten-ssiwḍen s aswir imqeddes n umeɣras yeɣlin ɣef tmurt. Ddan ihi d Tegrawla akken ad slellin aɣref-nsen, ad t-id-ssufɣen seg tebrek n yiḍ tamhersant, ɣezzifen, yeqqimen 132 iseggasen.
| + | |
− |
| + | |
− | Imenza-nwen fehmen belli ur sɛin ara lxetyar ala anekcum s anrar n yimenɣi, deg umadaɣ, deg temdinin d tudrin, deg uneẓruf d yinig akken seg tama, ad ɛawen imǧuhad, seg tama nniḍen ad as-rnun tazmert i Tegrawla s tussna d tmusni i d-lemden mačči s shala. Izdeɣ-iten liman iǧehden n yiɣelnaẓriyen, tɛewlen ad bedden s lqed i yemnekcamen anda ma llan, dindin tuɣal tikkin-nsen d aɛiwen ameqran i umennuɣ aɣelnaw seg akk tiɣemmar-is.
| + | |
− |
| + | |
− | Tinelmadin ɣlayen, inelmaden ɣlayen,
| + | |
− |
| + | |
− | Yessefk ad d-nesmekti, ass-a, dakken yessefk ɣef yinelmaden d tnelmadin-nneɣ ad ḥerzen asafu n uḥemmel n tmurt ay aɣ-d-wwin ccuhada-nneɣ ɣlayen yerna yessefk ad qadren azalen iɣelnawen, am wakken ara yeqqim ɣer-sen ṛṛuḥ n uxeddim seg wul d udeqqeq akken ad rebḥen yerna ad ddun ɣer sdat deg wakk inurar.
| + | |
− |
| + | |
− | Asmekti n umezruy-nneɣ d ayen yesɛan azal, bitt aya d lwajeb aɣelnaw ay aɣ-ttalasen yinelmaden-nneɣ ay yemmuten d ccuhada yerna uklalen ad asen-nerr tajmilt ɣef wayen ay fkan d asfel.
| + | |
− |
| + | |
− | Yiwen seg yisan imeqranen akk deg usmekti-a, mebla ccek, netta d tigin n yifadden i yinelmaden-nneɣ ilemẓiyen akken ad ḥerzen, s uḍfar n ubrid n lejdud-nsen ay yessefken ad ilin d tala ayseg ara d-ttagmen dima ṛṛuḥ n uxeddim d tukci mebla ḍḍmeɛ akken ad zemren ad qablen uguren ay d-nettmagar akk.
| + | |
− |
| + | |
− | D ayen ibanen dakken iswi am wa ur t-nettaweḍ ara mebla ma nga lwajeb-nneɣ akken yekmel s ṛṛuḥ n tezdeg aydeg axeddim ad yili yemɛen yerna ad yettwaxdem s tukci n tuzwirt i nnfeɛ n tmurt uqbel nnfeɛ udmawan. Deg tidet, yessefk ɣef umdan ad yekcem deg ubrid n unnerni amatu, yerna ad d-yemyezg d wayen ay d-yettbanen ass-a yerna iḥettem-d abeddel akka ay la d-yettili imir-a. Dɣa ur neḥwaj ara ad d-nini dakken iswi-nneɣ aneggaru netta d arfad n tmurt-nneɣ ɣer yiswiren iɛlayanen n utqeddem ɣer sdat.
| + | |
− |
| + | |
− | Yal tikkelt aydeg ara d-nesfugel tadyant-a ay yettfejjijen deg umezruy-nneɣ, nettmeyyiz ɣef waya deg tesdawiyin-nneɣ ay d-yellan d azamul n nnif-nni ay d-nerra, acku tasdawit tettɣimi-d d ḍḍmana timxeyyert akk n ccfawa tucrikt d tedyanin timeqranin n tmurt-nneɣ.
| + | |
− |
| + | |
− | Ammekti-a, s temɣer d uzamul-nnes, yefka-aɣ-d tagnit akken ad d-nessken, ugar n zik, azal ay yesɛa ulmad akken ad ddun medden ɣer sdat yerna ad d-yili unnerni deg tdamsa, d annerni ara inefɛen imdanen akken ma llan.
| + | |
− |
| + | |
− | Dɣa deg temsalt-a, iwata ma nenna-d dakken tfuk tallit-nni aydeg tiddin ɣer sdat teqqen ɣer lxir yellan deg wakal. S waya, yessefk ad yettunefk wazal ameqran i tzemmar ay yezmer ad tent-id-yefk umdan yerna aya ulac tarewla fell-as deg yal tikli n unnerni.
| + | |
− |
| + | |
− | D ayen ibanen dakken tiddin ɣer sdat n lejnas teqqen ɣer tmussniwin ay d-ssuffuɣen, zerrɛen-ten yerna sseqdacen-ten.
| + | |
− |
| + | |
− | Tasdawit d ul n yal ccɣel n lebni n tmetti n tmussni, yerna ddula tadzayrit tefka-asen i tteṛbeyya d ulmud n tesdawit, seg wasmi ay tewwi tmurt listiqlal-nnes, azal d ameqran ladɣa deg unnar n tussniwin timdeqqeqin, yerna ddalin n waya netta d lketṛa n yinelmaden, n yiselmaden d yimnadiyen isdawanen d ussekteṛ n tesdawiyin d yixxamen n unadi deg wakk timnaḍin n tmurt.
| + | |
− |
| + | |
− | Cceɛb adzayri yezmer ad izuxx imi tis ṛebɛa seg lɣaci-nnes atni deg llakulat, llisiyat d tesdawiyin d yixxamen niḍen n usselmed. Ddula tadzayrit tezmer daɣ ad tzuxx s tukci n 25% seg umeṣruf-nnes n ddula i usselmed deg llakulat d ṣṣenɛat.
| + | |
− |
| + | |
− | Ldzayer la tesfugul ass-a ass n yinelmaden ay yeẓẓɛen listiɛmaṛ ubɣiḍ s tmeddurt-nsen ay fkan d asfel yerna sɛan lḥeqq ad zuxxen s usurif ameqran ay d-yellan ɣer sdat deg tɣara d lehhu ay d-yellan d ulmud imineg aydeg llan ass-a 1,5 d amelyun n yinelmaden d tnelmadin, yili asmi ay tewwi tmurt azarug (listiqlal), tella tesɛa cwiṭ kan n tmeyyatin n yinelmaden.
| + | |
− |
| + | |
− | Deg tiddin-a ɣer sdat, ilemẓi adzayri iga-d isurifen imeqranen yerna yerbeḥ-d aṭas n tɣawsiwin ayyes tettzuxxu tmurt.
| + | |
− |
| + | |
− | Inelmaden la rennun deg tesdawiyin tidzayriyin yerna timerniwt-nsen tɛedda i 60% deg yiseggasen-a ineggura, dɣa aya d ddalil ur yettwankaṛen deg tiddin-a ɣer sdat. Ulac ccek dakken ajelleb-a ɣer sdat deg uḥric-a ay yesɛan azal deg tmetti d unnerni-nnes yettkemmilen s ulmad, asselmed, anadi d ussileɣ ussnan d win n ṣṣenɛat ad yejj aḥric-a ad yettekkay mliḥ yerna s lfeɛ deg wakk inurar n tudert n tmetti.
| + | |
− |
| + | |
− | Timerniwt n yinelmaden d ayen ara d-yeglun daɣ s wuguren deg wayen yerzan aqabel-nsen deg tesdawiyin d ttawilat ay yessefken i usselmed-nsen d ussileɣ n yiselmaden. Maca yiwen ur izemmer ad yenkeṛ isseftiyen imeqranen ay tga ddula i umager n ugdud n yinelmaden d tnelmadin deg wakk tisdawiyin tidzayriyin.
| + | |
− |
| + | |
− | S waya, d ayen yesɛan azal ad d-nger tamawt dakken tisin s lketṛa n yinelmaden ɣer tesdawiyin d taɣawsa yesɛan azal yerna d ayen ara yejjen tamurt-nneɣ ad tebnu tadamsa-nnes ɣef tmussni yerna ad d-taf imdanen uẓwiren ayyes ara tqabel ayen ay teḥwaj deg unnerni amatu, am wakken ay yessefk ad tesseḥbiber ɣef wazalen idelsanen unnigen n umsuref d uqader n wiyaḍ.
| + | |
− |
| + | |
− | Yessefk ad nesteɛṛef dakken isdawanen idzayriyen zemrent ad zerɛent idles n umsuref d uqader n wiyaḍ deg yiswiren unnigen, am wakken ay zemren daɣ ad d-awin abrid n udiwenni d umsefham yerna ad ten-zerɛen gar yinelmaden d tmetti tadzayrit.
| + | |
− |
| + | |
− | S waya, aɣref adzayri yuklal ad iẓer arraw-nnes deg tesdawiyin la ttekkayen deg wayen izemren ad yesnerni amaḍal n wass-a yerna ad iqabel uguren isertiyen, wid n laman d wid n tdamsa ay iḥuzan tamurt-nneɣ.
| + | |
− |
| + | |
− | Ma yella, deg wayen akka iɛeddan, inelmaden n tesnawit d tesdawit llan, s tmussni-nsen, d yiwen seg yiɣallen ay ibedden ɣer yidis n yimenɣi imselleḥ i lmend n tlelli d uzarug, yessefk inelmaden-nneɣ ass-a d yilemẓiyen niḍen n tsuta-nsen, ama deg temdinin neɣ deg tmurt, ad zwiren i ṣṣef n tmetti-nneɣ yerna ad ssewliwlen tizemmar-nsen i lmend n tmurt d tiddin-nnes ɣer sdat, yerna ad beɛden ɣef wakk iɣisan n tesnakta d tsertit neɣ iɣisan n ṣṣenf niḍen.
| + | |
− |
| + | |
− | Aṭas n wakud d lmejhud ay yettunefken i ubeddel n ulmud imineg d usnerni-nnes, yerna iswi n waya netta d arfad n uswir d uḍman n tɣara n usselmed, d aɛawed n uqeyyem n yigerdasen isdawanen iɣelnawen akken ad tezmer tesdawit tadzayrit ad tesɛu aswir ay sɛant temtilin-nnes deg umaḍal.
| + | |
− |
| + | |
− | Yessefk daɣ ad d-nger tamawt dakken assexdem n yidzayriyen ay ifuken tizrawin-nsen d yiwen seg llsisan imeqranen n tikli-a. Anewweɛ n yisumar d ussileɣ, abeddel d usnerni n wayen yellan deg wahilen, assekcem n yifurka ussnanen imaynuten, ticcurka d yiḥricen yemgerraden n tdamsa d tmetti, assekcem n yidles n ussebded n tkebbaniyin d tiɣawsiwin akk ara yesjehden abeddel-a i lmend n usnerni.
| + | |
− |
| + | |
− | Yessefk ad nesteɛṛef dakken abeddel-a n usnerni yezga la yettkemmil seg useggas ɣer useggas, ula ma tettxaṣṣa tikkal yerna yessefk ad nreqqeɛ lexṣaṣ-a.
| + | |
− |
| + | |
− | Tasdawit am umexluq amuddir yerna yezga ixeddem, s waya, teḥwaj ad tesɛu ṛṛuḥ n tidet, ad d-tessezg iman-nnes yerna ad tennerni ɣef leḥsab n wayen ara neḥwij azekka d yiswan wuɣur tekkat ad taweḍ. Timetti, akken teẓram, war ccek, la tettḍafar s lqerb tikli n tesdawit, dɣa ɣef waya ay yessefk tasdawit tadzayrit ad tefk azal, ugar n zik, i tɣara n usselmed ay d-yellan d ttawil ara tt-yejjen ad tesserbeḥ abeddel-a n unnerni.
| + | |
− |
| + | |
− | A tinelmadin d yinelmaden ɛzizen,
| + | |
− |
| + | |
− | Ldzayer, seg wasmi ay d-terra arkad d tɣellist ɣer tmurt, la tekkat akken ad taweḍ ɣer unnerni ara d-yeqqimen d lemtel yerna ad tqabel yes-s ayen yeḥwaj udzayri deg wayen yerzan axeddim, adawi, almad d teɣdemt, n uḥraz n yizerfan n umdan, n tlelliyin ama d tid n umdan i yiman-nnes ama d tucrikin, yerna ad d-yili akk waya s uḍman n ttawilat ara d-yettwagmen seg tlelli n ṛṛay d wawal d zzux n umdan s tiɣɣermi-nnes.
| + | |
− |
| + | |
− | Iswi, ass-a, netta d assejhed n tdamsa s ubrid azedgan n tussna ara yebnun ɣef yiwet n tmuɣli tufṛizt ara as-iḍemnen arkad d udumu.
| + | |
− |
| + | |
− | Dduṛ n tesdawit d yisdawa nen atan deg wul n yiswi-a, imi ay tella ɣer-sen tmussni d tezmert ara yejjen timetti d tdamsa-nnes ad d-bdun tikli tamaynut n unnerni d tiddin ɣer sdat.
| + | |
− |
| + | |
− | Dɣa ad faṛseɣ tagnit-a akken ad rreɣ tajmilt i tesdawit d yiselmaden-nnes n tmussni d wakk ixeddamen d txeddamin ɣef lmejhud-nsen d uxeddim-nsen seg wul i lmend n Ldzayer.
| + | |
− |
| + | |
− | A inelmaden d tnelmadin ɛzizen,
| + | |
− |
| + | |
− | Asfugel n tedyant-a seg Lemdeyya, seg twilayt-a tamjahedt ay yefkan acḥal d tameddurt d asfel, ladɣa deg useggas-a ay nefka s lekmal-nnes i usfugel n tegrawla-nneɣ turbiḥt n Wambeṛ, yessefk ad d-yili d ḍḍmana n uqader-nneɣ i tmurt. Dɣa nessaram axeddim-nwen ifazen deg tsuta-nwen ad yekcem deg uzmam n tɣawsiwin yessulin ccan i tmurt am wid n tsuta n 19 Mayu 1956, tin n ccuhada-nneɣ yuklalen tajmilt.
| + | |