Asebter amenzawi : Tameẓla gar ileqman

Seg Tasanayt s tmaziɣt imunen
Neggez ar: ẓer isebtar, anadi
Ajerriḍ 1: Ajerriḍ 1:
Ayyur n tgemmi: abiṭun deg yiɣerman n Mẓab
+
Ur ttɛeḍḍilen ara ad d-ffɣen semmus n yidlisen ɣef umezruy d tsenzikt n Qsenṭina
 
   
 
   
LDZAYER TAMANEƔT Ɣef tɣalltin-nni n uẓrar n Yiɣzer n Mẓab, mazal llan 5 n yiɣerman, d leḥsinat iqburen ay yettwabnan gar leqrun wis 11 d wis 14, yerna sskanayen-d tamussni n warraw n temnaḍt-a ay d-yezgan ɣef tewwura n Unẓul Ameqran adzayri.  
+
TISEMSILT Semmus (5) n yidlisen ara d-yeffɣen ɣef umezruy d tsenzikt n Qsenṭina, ɣef wakken ay d-yenna ass n letniyen deg Tsemsilt umeskar Abdelkader Dehdouh, d amnadi deg tsenzikt deg tesdawit n Tipaza.
 
   
 
   
« D tasegda war amasdag », akka ay d-yenna umasdag afṛensis Le Corbusier ɣef Tɣerdayt yellan d tagrumma n yiɣerman ay yettwabnan d tazamugt yerna teccuṛ d tizenqatin tuḥṛisin. Tasegda-a tamensayt ur tesɛi tamtilt yerna attan ass-a la yettali fell-as ubiṭun: yuɣ lḥal, abiṭun la d-yetteddu deg temnaḍt-a yerna s tɣawla.
+
Assuffeɣ d uẓrag n yidlisen-a ad d-yili deg ukatar n tedyant n « Qsenṭina, tamaneɣt n yidles aɛṛab 2015 », yerna s uqbal n yiɣlifen n yidles d tɣawsiwin n ddin d lḥubus, ɣef wakken ay d-yenna Uduktur A. Dehdouh i Tnegga n Yisalan n Ldzayer deg yijifeṛ n wass n tezrawt ay d-yellan ɣef tgemmi tadelsant n Waresnis, yerna ifuk ass n letniyen deg Tsemsilt.
 
   
 
   
Iɣerman n Lɛaṭef, Taɣerdayt, Ayt Yezgen, Bunuṛa d Mlika tṣennef-iten Unesco d tigemmi tamaḍlant n talsa deg 1982, yerna llan-d d tamdint yeddukklen, yal yiwet deg-sent tesɛa, deg tqacuct-nnes, taṣumɛa yettwabnan s unsay n yibbaḍiyen.
+
Adlis amezwaru yelha-d s umezruy d yideggen isenziken n Qsenṭina seg uzarmezruy ɣer tallit n Yiɛetmaniyen.
 
   
 
   
Timdinin-a llan-d daɣ d leḥṣinat deg Yiɣzer n Mẓab, yerna mazal ḥerzent gar yiɣerban-nsent timkarḍiyin, tiqburin deg-sent gan-tent deg lqern wis 13. Timdinin-a ɣer-sent daɣ imṛaḥen inagduden, usan-d ukessar, deg luḍa, tama n yiɣerman, yerna din ay d-yettili tudert tadamsant n temnaḍt-a.  
+
Adlis niḍen, isem-nnes « Asseqɛed n temdint n Qsenṭina deg tallit taɛetmanit », ur yettɛeḍḍil ara ad d-yeffeɣ ɣer yidis n udlis bu sin yiḥricen ara d-yessiwlen ɣef yideggen isenziken islamiyen deg temdint-a deg tallit-nni. Adlis-a tella deg-s tezrawt tasenzikt yettwafeṣṣlen n 15 n yideggen, gar-asen timesgidiwin ay yeqqnen ɣer yiɣerbazen n Sidi Lkettani d Sidi Lexḍer d leqṣer n Ḥmed Bay.
 
   
 
   
Deg tama-a ay iṛuḥen amzun d aneẓruf (ṣṣeḥra), lebyur semman-asen ɣef wid ay ten-yeɣzan, yerna aman d taɣawsa ɣlayen, ttgen-asen leqrar d ameqran, ttessen seg-sen ayt wexxam yerna sswayen yes-sen urtan n tezdayin d tebḥirin, d acu kan, lebyur-a, imi ay d iqburen, zemren ad swaɣen mliḥ arkad n wakal.
+
Adlis niḍen ay yeqqnen ɣer lḥubus n Qsenṭina d tazrawt tamezruyant yerna d anadi alqayan ɣef usseqɛed n temdint n Qsenṭina seg leqrun wis 14 ɣer wis 17.
 
   
 
   
Amur ameqran seg 1500 n lebyur ay yellan deg Yiɣzer n Mẓab « zemren ad dermen », yerna zemren « ad ssehtutin » lbenyanat ay d-yellan tama-nsen, ɣef wakken ay -d-yenna yiwen n yimḍebber n tgemmi deg tmehla n yidles n Tɣerdayt.
+
Adlis wis semmus d win ay d-yelhan s yimassanen n Qsenṭina, yerna ttwabedren-d deg-s 200 n yimassanen d 100 n tugniwin (ccexṣeyyat) niḍen ay iḥekmen tamdint-a seg wasmi ay d-yekcem ɣer-s Lislam.
 
   
 
   
Amihi ameqran niḍen netta d timerniwt n lebni s ubiṭun ay ineṭḍen deg tsegda n temnaḍt-a. Deg unekcum n yiɣrem n Lɛeṭṭaf, lebni « atrar » ibeddel-as ṣṣifa i tsegda taqburt n umkan-a, d acu kan, deg Wayt Yezgen, gan medden leqrar i tsegda tamensayt.
+
Aduktur Dehdouh yenna-d dakken idlisen-a imaynuten d lɣella n yinadiyen d tezrawin ay yeḍḍfen ugar n 10 n yiseggasen.
+
Yal yiwen ibennu akken ay as-yehwa, yerna ixuṣṣ ureqqeɛ
+
+
Ixxamen iqburen n Lɛeṭṭaf, ula d nitni, la txeṣṣer ṣṣifa-nsen yerna la sṛuḥuyen taneṣlit-nsen s ureqqeɛ n yimawlan-nsen ur yefkin ara azal i tsegda taqburt n yiɣrem. S waya ara naf aṭas n yixxamen yebnan s tlajuṛt d ubiṭun, tikkal sellɣen-tent s wakal akken ad ɛerḍen ad qadren aṣennef d uḥraz n umkan-a.
+
+
D acu kan, wid yettreqqiɛen akka ixxamen, ula ma zik llan sselmaden ṣṣenɛa-nsen seg ubabat ɣer memmi-s, ass-a bdan la neqqsen deg temnaḍt-a, yerna ḥseb negren akk deg kra n yiɣerman am Mlika.
+
+
Ben Youcef Balouh d yiwen seg yibennayen ibennun s wakal, yerna yenna-d dakken 95% seg yixxamen n yiɣrem n Lɛeṭṭaf ttwareqqɛen « s ufus n yixeddamen ur yeẓwiren ara neɣ s ufus n yimawlan s timmad-nsen », yerna axeddim-nsen dima ixuṣṣ, am wakken ay as-yekkes sser-nnes i yiɣrem s umata.
+
+
Menɣir assezleg n uxeddim deg ureqqeɛ, Bahmed Lalout n Tnarit n uḥraz d tukci n wazal i Yiɣzer n Mẓab yesḥassef imi imezdaɣen ineṣliyen jjan lebni aqbur n yiɣerman, ula ma Tanarit-a la tetteg lmejhud akken ad ten-tesḥulfu ɣer yidis n wid ay yettḥuddun tigemmi n temnaḍt-a yerna gan-d tiddukliwin am Tiddukla n Ccix Abu Isḥaq Ibṛahim Atfic.
+
+
D acu kan, aṭas seg wid ay yettḍafaren tamsalt-a ay yettwalin dakken ula ma la d-yettili ccɣel n usḥulfu d usselmed deg unrar-a, aya ur izemmer ara ad ibeddel tiɣawsiwin timeqranin war ma yella-d ussefɛel n uɣawas imezgi n uḥraz n yiɣzer n Mẓab.
+
+
Seg wasmi ay d-yebda deg 2007 s tenṣiḥt n yiwet n tegrawt n yimazzayen n Unesco deg Tɣerdayt, aɣawas-a werɛad ur ifuk ara acku, ɣef wakken ay d-nnan deg tmehla n yidles n Tɣerdayt, « tanarit-nni n tezrawin ay yettwawekklen ɣef waya tɛeḍḍel deg uxeddim-nnes ».
+
+
Anemhal n Tnarit n uḥraz d tukci n wazal i yiɣzer n Mẓab (OPVM), Younes Baba Nedjar, yenna-d, seg yidis-nnes, dakken tazrawt-a a win yufan ad d-tewjed « uqbel tgara n useggas-a », am wakken ay d-yenna dakken ugur amezwaru deg ussefɛel-nnes netta d temɣer n temnaḍt ay yettwaḥerzen deg Mẓab.
+

Tasiwelt n wass 14:01, 19 Mayu 2015

ⵓⵔ ⵜⵜⵄⴻⴹⴹⵉⵍⴻⵏ ⴰⵔⴰ ⴰⴷ ⴷ-ⴼⴼⵖⴻⵏ ⵙⴻⵎⵎⵓⵙ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⵉⵙⴻⵏ ⵖⴻⴼ ⵓⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⴷ ⵜⵙⴻⵏⵣⵉⴽⵜ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ

ⵜⵉⵙⴻⵎⵙⵉⵍⵜ – ⵙⴻⵎⵎⵓⵙ (5) ⵏ ⵢⵉⴷⵍⵉⵙⴻⵏ ⴰⵔⴰ ⴷ-ⵢⴻⴼⴼⵖⴻⵏ ⵖⴻⴼ ⵓⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⴷ ⵜⵙⴻⵏⵣⵉⴽⵜ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ, ⵖⴻⴼ ⵡⴰⴽⴽⴻⵏ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵏⵏⴰ ⴰⵙⵙ ⵏ ⵍⴻⵜⵏⵉⵢⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵜⵙⴻⵎⵙⵉⵍⵜ ⵓⵎⴻⵙⴽⴰⵔ ⴰⴱⴷⴻⵍⴽⴰⴷⴻⵔ ⴷⴻⵀⴷⵧⵓⵀ, ⴷ ⴰⵎⵏⴰⴷⵉ ⴷⴻⴳ ⵜⵙⴻⵏⵣⵉⴽⵜ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵜⵉⵒⴰⵣⴰ.

ⴰⵙⵙⵓⴼⴼⴻⵖ ⴷ ⵓⵥⵔⴰⴳ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⵉⵙⴻⵏ-ⴰ ⴰⴷ ⴷ-ⵢⵉⵍⵉ ⴷⴻⴳ ⵓⴽⴰⵜⴰⵔ ⵏ ⵜⴻⴷⵢⴰⵏⵜ ⵏ « ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ, ⵜⴰⵎⴰⵏⴻⵖⵜ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⴻⵙ ⴰⵄⵕⴰⴱ 2015 », ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵙ ⵓⵇⴱⴰⵍ ⵏ ⵢⵉⵖⵍⵉⴼⴻⵏ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⴻⵙ ⴷ ⵜⵖⴰⵡⵙⵉⵡⵉⵏ ⵏ ⴷⴷⵉⵏ ⴷ ⵍⵃⵓⴱⵓⵙ, ⵖⴻⴼ ⵡⴰⴽⴽⴻⵏ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵏⵏⴰ ⵓⴷⵓⴽⵜⵓⵔ ⴰ. ⴷⴻⵀⴷⵧⵓⵀ ⵉ ⵜⵏⴻⴳⴳⴰ ⵏ ⵢⵉⵙⴰⵍⴰⵏ ⵏ ⵍⴷⵣⴰⵢⴻⵔ ⴷⴻⴳ ⵢⵉⵊⵉⴼⴻⵕ ⵏ ⵡⴰⵙⵙ ⵏ ⵜⴻⵣⵔⴰⵡⵜ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵍⵍⴰⵏ ⵖⴻⴼ ⵜⴳⴻⵎⵎⵉ ⵜⴰⴷⴻⵍⵙⴰⵏⵜ ⵏ ⵡⴰⵔⴻⵙⵏⵉⵙ, ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵉⴼⵓⴽ ⴰⵙⵙ ⵏ ⵍⴻⵜⵏⵉⵢⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵜⵙⴻⵎⵙⵉⵍⵜ.

ⴰⴷⵍⵉⵙ ⴰⵎⴻⵣⵡⴰⵔⵓ ⵢⴻⵍⵀⴰ-ⴷ ⵙ ⵓⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⴷ ⵢⵉⴷⴻⴳⴳⴻⵏ ⵉⵙⴻⵏⵣⵉⴽⴻⵏ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ ⵙⴻⴳ ⵓⵣⴰⵔⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⵖⴻⵔ ⵜⴰⵍⵍⵉⵜ ⵏ ⵢⵉⵄⴻⵜⵎⴰⵏⵉⵢⴻⵏ.

ⴰⴷⵍⵉⵙ ⵏⵉⴹⴻⵏ, ⵉⵙⴻⵎ-ⵏⵏⴻⵙ « ⴰⵙⵙⴻⵇⵄⴻⴷ ⵏ ⵜⴻⵎⴷⵉⵏⵜ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ ⴷⴻⴳ ⵜⴰⵍⵍⵉⵜ ⵜⴰⵄⴻⵜⵎⴰⵏⵉⵜ », ⵓⵔ ⵢⴻⵜⵜⵄⴻⴹⴹⵉⵍ ⴰⵔⴰ ⴰⴷ ⴷ-ⵢⴻⴼⴼⴻⵖ ⵖⴻⵔ ⵢⵉⴷⵉⵙ ⵏ ⵓⴷⵍⵉⵙ ⴱⵓ ⵙⵉⵏ ⵢⵉⵃⵔⵉⵛⴻⵏ ⴰⵔⴰ ⴷ-ⵢⴻⵙⵙⵉⵡⵍⴻⵏ ⵖⴻⴼ ⵢⵉⴷⴻⴳⴳⴻⵏ ⵉⵙⴻⵏⵣⵉⴽⴻⵏ ⵉⵙⵍⴰⵎⵉⵢⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵎⴷⵉⵏⵜ-ⴰ ⴷⴻⴳ ⵜⴰⵍⵍⵉⵜ-ⵏⵏⵉ. ⴰⴷⵍⵉⵙ-ⴰ ⵜⴻⵍⵍⴰ ⴷⴻⴳ-ⵙ ⵜⴻⵣⵔⴰⵡⵜ ⵜⴰⵙⴻⵏⵣⵉⴽⵜ ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⴼⴻⵚⵚⵍⴻⵏ ⵏ 15 ⵏ ⵢⵉⴷⴻⴳⴳⴻⵏ, ⴳⴰⵔ-ⴰⵙⴻⵏ ⵜⵉⵎⴻⵙⴳⵉⴷⵉⵡⵉⵏ ⴰⵢ ⵢⴻⵇⵇⵏⴻⵏ ⵖⴻⵔ ⵢⵉⵖⴻⵔⴱⴰⵣⴻⵏ ⵏ ⵙⵉⴷⵉ ⵍⴽⴻⵜⵜⴰⵏⵉ ⴷ ⵙⵉⴷⵉ ⵍⴻⵅⴹⴻⵔ ⴷ ⵍⴻⵇⵚⴻⵔ ⵏ ⵃⵎⴻⴷ ⴱⴰⵢ.

ⴰⴷⵍⵉⵙ ⵏⵉⴹⴻⵏ ⴰⵢ ⵢⴻⵇⵇⵏⴻⵏ ⵖⴻⵔ ⵍⵃⵓⴱⵓⵙ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ ⴷ ⵜⴰⵣⵔⴰⵡⵜ ⵜⴰⵎⴻⵣⵔⵓⵢⴰⵏⵜ ⵢⴻⵔⵏⴰ ⴷ ⴰⵏⴰⴷⵉ ⴰⵍⵇⴰⵢⴰⵏ ⵖⴻⴼ ⵓⵙⵙⴻⵇⵄⴻⴷ ⵏ ⵜⴻⵎⴷⵉⵏⵜ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ ⵙⴻⴳ ⵍⴻⵇⵔⵓⵏ ⵡⵉⵙ 14 ⵖⴻⵔ ⵡⵉⵙ 17.

ⴰⴷⵍⵉⵙ ⵡⵉⵙ ⵙⴻⵎⵎⵓⵙ ⴷ ⵡⵉⵏ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵍⵀⴰⵏ ⵙ ⵢⵉⵎⴰⵙⵙⴰⵏⴻⵏ ⵏ ⵇⵙⴻⵏⵟⵉⵏⴰ, ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵜⵜⵡⴰⴱⴻⴷⵔⴻⵏ-ⴷ ⴷⴻⴳ-ⵙ 200 ⵏ ⵢⵉⵎⴰⵙⵙⴰⵏⴻⵏ ⴷ 100 ⵏ ⵜⵓⴳⵏⵉⵡⵉⵏ (ⵛⵛⴻⵅⵚⴻⵢⵢⴰⵜ) ⵏⵉⴹⴻⵏ ⴰⵢ ⵉⵃⴻⴽⵎⴻⵏ ⵜⴰⵎⴷⵉⵏⵜ-ⴰ ⵙⴻⴳ ⵡⴰⵙⵎⵉ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⴽⵛⴻⵎ ⵖⴻⵔ-ⵙ ⵍⵉⵙⵍⴰⵎ.

ⴰⴷⵓⴽⵜⵓⵔ ⴷⴻⵀⴷⵧⵓⵀ ⵢⴻⵏⵏⴰ-ⴷ ⴷⴰⴽⴽⴻⵏ ⵉⴷⵍⵉⵙⴻⵏ-ⴰ ⵉⵎⴰⵢⵏⵓⵜⴻⵏ ⴷ ⵍⵖⴻⵍⵍⴰ ⵏ ⵢⵉⵏⴰⴷⵉⵢⴻⵏ ⴷ ⵜⴻⵣⵔⴰⵡⵉⵏ ⴰⵢ ⵢⴻⴹⴹⴼⴻⵏ ⵓⴳⴰⵔ ⵏ 10 ⵏ ⵢⵉⵙⴻⴳⴳⴰⵙⴻⵏ.