Asebter amenzawi : Tameẓla gar ileqman
Ajerriḍ 1: | Ajerriḍ 1: | ||
− | + | Tusnawt ɣef tṣekka n Kateb Yacine seg 28 ɣer 29 tuber deg Tizi Wezzu | |
− | + | ||
− | + | TIZI WEZZU – Ad ssuddsen yiwet n tusnawt ɣef tṣekka n uneggal, argaz n umezgun akked umedyaz Kateb Yacine ass n 28 akked 29 tuber ideg nella deg uxxam n yidlesLmulud at Mɛemmer n Tizi Wezzu, i aɣ-d-nnan, ass n letniyen, deg tmehla n Yidles. | |
− | + | ||
− | + | D asihar adelsan, yers ddaw usentel "Kateb Yacine, d amaru bu tira yegten d udmawen", ideg ara d-ilin yisaragen s yiskasiyen ara xedmen yisdawanen, rnu-as yiwet n tzikent ɣef tudert akked tṣekka n umeskar n Nedjma (Titrit) akked yiwen n uhanay n umezgun, ad segrin s umday (usali) n kra seg yiḍrisen-is, ɣef wakken i d-yura deg uhil heyyan i waya. | |
− | + | ||
− | + | Seg yimselɣa yellan deg uhil, ad nadder kra n yizewlen n yiḍrisen ara d-inin amedya n "Des Métamorphoses de l’Ane d’Apulée, à la poudre d’intelligence de Kateb Yacine ou le génie populaire réinventé" (Seg yimbiddalen n Uɣyul n Afulay, ɣer uɣebbar n lefhama n Kateb Yacine neɣ tasmedna taɣerfant i umi d-ulsen anulfu), d Fatima Malika Boukhelou ara tt-id-yinin, d tadukturt deg tutlayt akked tɣerma tafransist (tasdawit n Tizi Wezzu), "Nedjma, tira yegten d tuɣac n ugzam neɣ aɣewweɣ n cbaḥa) s ɣur Chebili Ali, d aselmad deg ugezdu n tefransist, "l’Amazighité chez Kateb Yacine" (Timmuzɣa ɣur Kateb Yacine) s ɣur Mohamed Lakhdar Maougal, d aprufisur deg tesdawit n Lezzayer tamaneɣt, "La symbolique de Nedjma" (Azamul n Nedjma) s ɣur Tighilt Mohamed Amokrane, d argaz n umezgun rnu d aselmad n tutlayt tafransist (Tizi Wezzu) akked "Le Cercle des représailles : une révolution qui s’annonce" (Tawinnest n ttaṛ : aseɣret n tegrawla) s ɣur Aini Bettouche, d taselmadt taqburt n tesdawit n tsekla akked tutlayin (Tizi Wezzu). | |
− | + | ||
− | + | Taggara n tusnawt-a, ad tili deg umezgun amnaḍan Kateb Yacine, imsuddsen heyyan deg uhil yiwen n uhanay ideg ara d-uraren adiwenni n "Cadavre encerclé" akked yeḍrisen yura Kateb Yacine, wid ara ten-id-yuraren d inelmaden n ugezdu n tefransist n tesdawit n Lmulud at Mɛemmer n Tizi Wezzu. | |
− | + | ||
− | + | Ilul Kateb Yacine ass n 6 ɣuct 1929 deg Qṣenṭina. Asmi yesɛa deg leɛmer-is 16 n yiseggasen, yekki deg tesbanit n Ṣṭif n 8 magu 1945, temḥeq-itt deg yidammen temharsa tafransist. | |
− | + | ||
− | + | Asefru-s amezwaru "Nedjma ou le poème ou le couteau" (Titrit neɣ asefru neɣ tajenwit) i d-iẓergen deg useggas 1946, yemla-d belli ameskar-is d amedyaz ayiwnan, aya yerna yenna-t-id wungal-is mucaɛen "Nedjma". | |
+ | |||
+ | Kateb Yacine d yiwen n umaru agejdan seg gar imura n tmazɣa isersen lsas n tsekla tatrart s tenfalit tafransist, seg wid daɣen i cetlen asmaynut n umezgun azzayri. Deg useggas 1988, yewwi arraz aɣelnaw n Tsekla. Yemmut umaru s waḍḍan ass n 28 tuber 1989. |
Tasiwelt n wass 18:53, 26 Tuber 2015
ⵜⵓⵙⵏⴰⵡⵜ ⵖⴻⴼ ⵜⵚⴻⴽⴽⴰ ⵏ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⵙⴻⴳ 28 ⵖⴻⵔ 29 ⵜⵓⴱⴻⵔ ⴷⴻⴳ ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ
ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ – ⴰⴷ ⵙⵙⵓⴷⴷⵙⴻⵏ ⵢⵉⵡⴻⵜ ⵏ ⵜⵓⵙⵏⴰⵡⵜ ⵖⴻⴼ ⵜⵚⴻⴽⴽⴰ ⵏ ⵓⵏⴻⴳⴳⴰⵍ, ⴰⵔⴳⴰⵣ ⵏ ⵓⵎⴻⵣⴳⵓⵏ ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵓⵎⴻⴷⵢⴰⵣ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⴰⵙⵙ ⵏ 28 ⴰⴽⴽⴻⴷ 29 ⵜⵓⴱⴻⵔ ⵉⴷⴻⴳ ⵏⴻⵍⵍⴰ ⴷⴻⴳ ⵓⵅⵅⴰⵎ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⴻⵙⵍⵎⵓⵍⵓⴷ ⴰⵜ ⵎⵄⴻⵎⵎⴻⵔ ⵏ ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ, ⵉ ⴰⵖ-ⴷ-ⵏⵏⴰⵏ, ⴰⵙⵙ ⵏ ⵍⴻⵜⵏⵉⵢⴻⵏ, ⴷⴻⴳ ⵜⵎⴻⵀⵍⴰ ⵏ ⵢⵉⴷⵍⴻⵙ.
ⴷ ⴰⵙⵉⵀⴰⵔ ⴰⴷⴻⵍⵙⴰⵏ, ⵢⴻⵔⵙ ⴷⴷⴰⵡ ⵓⵙⴻⵏⵜⴻⵍ "ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ, ⴷ ⴰⵎⴰⵔⵓ ⴱⵓ ⵜⵉⵔⴰ ⵢⴻⴳⵜⴻⵏ ⴷ ⵓⴷⵎⴰⵡⴻⵏ", ⵉⴷⴻⴳ ⴰⵔⴰ ⴷ-ⵉⵍⵉⵏ ⵢⵉⵙⴰⵔⴰⴳⴻⵏ ⵙ ⵢⵉⵙⴽⴰⵙⵉⵢⴻⵏ ⴰⵔⴰ ⵅⴻⴷⵎⴻⵏ ⵢⵉⵙⴷⴰⵡⴰⵏⴻⵏ, ⵔⵏⵓ-ⴰⵙ ⵢⵉⵡⴻⵜ ⵏ ⵜⵣⵉⴽⴻⵏⵜ ⵖⴻⴼ ⵜⵓⴷⴻⵔⵜ ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵜⵚⴻⴽⴽⴰ ⵏ ⵓⵎⴻⵙⴽⴰⵔ ⵏ ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ (ⵜⵉⵜⵔⵉⵜ) ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵢⵉⵡⴻⵏ ⵏ ⵓⵀⴰⵏⴰⵢ ⵏ ⵓⵎⴻⵣⴳⵓⵏ, ⴰⴷ ⵙⴻⴳⵔⵉⵏ ⵙ ⵓⵎⴷⴰⵢ (ⵓⵙⴰⵍⵉ) ⵏ ⴽⵔⴰ ⵙⴻⴳ ⵢⵉⴹⵔⵉⵙⴻⵏ-ⵉⵙ, ⵖⴻⴼ ⵡⴰⴽⴽⴻⵏ ⵉ ⴷ-ⵢⵓⵔⴰ ⴷⴻⴳ ⵓⵀⵉⵍ ⵀⴻⵢⵢⴰⵏ ⵉ ⵡⴰⵢⴰ.
ⵙⴻⴳ ⵢⵉⵎⵙⴻⵍⵖⴰ ⵢⴻⵍⵍⴰⵏ ⴷⴻⴳ ⵓⵀⵉⵍ, ⴰⴷ ⵏⴰⴷⴷⴻⵔ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵢⵉⵣⴻⵡⵍⴻⵏ ⵏ ⵢⵉⴹⵔⵉⵙⴻⵏ ⴰⵔⴰ ⴷ-ⵉⵏⵉⵏ ⴰⵎⴻⴷⵢⴰ ⵏ "ⴷⴻⵙ ⵎéⵜⴰⵎⵧⵔⵒⵀⵧⵙⴻⵙ ⴷⴻ ⵍ’ⴰⵏⴻ ⴷ’ⴰⵒⵓⵍéⴻ, à ⵍⴰ ⵒⵧⵓⴷⵔⴻ ⴷ’ⵉⵏⵜⴻⵍⵍⵉⴳⴻⵏⵛⴻ ⴷⴻ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⵧⵓ ⵍⴻ ⴳéⵏⵉⴻ ⵒⵧⵒⵓⵍⴰⵉⵔⴻ ⵔéⵉⵏⵠⴻⵏⵜé" (ⵙⴻⴳ ⵢⵉⵎⴱⵉⴷⴷⴰⵍⴻⵏ ⵏ ⵓⵖⵢⵓⵍ ⵏ ⴰⴼⵓⵍⴰⵢ, ⵖⴻⵔ ⵓⵖⴻⴱⴱⴰⵔ ⵏ ⵍⴻⴼⵀⴰⵎⴰ ⵏ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⵏⴻⵖ ⵜⴰⵙⵎⴻⴷⵏⴰ ⵜⴰⵖⴻⵔⴼⴰⵏⵜ ⵉ ⵓⵎⵉ ⴷ-ⵓⵍⵙⴻⵏ ⴰⵏⵓⵍⴼⵓ), ⴷ ⴼⴰⵜⵉⵎⴰ ⵎⴰⵍⵉⴽⴰ ⴱⵧⵓⴽⵀⴻⵍⵧⵓ ⴰⵔⴰ ⵜⵜ-ⵉⴷ-ⵢⵉⵏⵉⵏ, ⴷ ⵜⴰⴷⵓⴽⵜⵓⵔⵜ ⴷⴻⴳ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵜⵖⴻⵔⵎⴰ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵜⴰⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ), "ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ, ⵜⵉⵔⴰ ⵢⴻⴳⵜⴻⵏ ⴷ ⵜⵓⵖⴰⵛ ⵏ ⵓⴳⵣⴰⵎ ⵏⴻⵖ ⴰⵖⴻⵡⵡⴻⵖ ⵏ ⵛⴱⴰⵃⴰ) ⵙ ⵖⵓⵔ ⵛⵀⴻⴱⵉⵍⵉ ⴰⵍⵉ, ⴷ ⴰⵙⴻⵍⵎⴰⴷ ⴷⴻⴳ ⵓⴳⴻⵣⴷⵓ ⵏ ⵜⴻⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ, "ⵍ’ⴰⵎⴰⵣⵉⴳⵀⵉⵜé ⵛⵀⴻⵣ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ" (ⵜⵉⵎⵎⵓⵣⵖⴰ ⵖⵓⵔ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ) ⵙ ⵖⵓⵔ ⵎⵧⵀⴰⵎⴻⴷ ⵍⴰⴽⵀⴷⴰⵔ ⵎⴰⵧⵓⴳⴰⵍ, ⴷ ⴰⵒⵔⵓⴼⵉⵙⵓⵔ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵍⴻⵣⵣⴰⵢⴻⵔ ⵜⴰⵎⴰⵏⴻⵖⵜ, "ⵍⴰ ⵙⵢⵎⴱⵧⵍⵉⵇⵓⴻ ⴷⴻ ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ" (ⴰⵣⴰⵎⵓⵍ ⵏ ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ) ⵙ ⵖⵓⵔ ⵜⵉⴳⵀⵉⵍⵜ ⵎⵧⵀⴰⵎⴻⴷ ⴰⵎⵧⴽⵔⴰⵏⴻ, ⴷ ⴰⵔⴳⴰⵣ ⵏ ⵓⵎⴻⵣⴳⵓⵏ ⵔⵏⵓ ⴷ ⴰⵙⴻⵍⵎⴰⴷ ⵏ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ (ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ) ⴰⴽⴽⴻⴷ "ⵍⴻ ⵛⴻⵔⵛⵍⴻ ⴷⴻⵙ ⵔⴻⵒⵔéⵙⴰⵉⵍⵍⴻⵙ : ⵓⵏⴻ ⵔéⵠⵧⵍⵓⵜⵉⵧⵏ ⵇⵓⵉ ⵙ’ⴰⵏⵏⵧⵏⵛⴻ" (ⵜⴰⵡⵉⵏⵏⴻⵙⵜ ⵏ ⵜⵜⴰⵕ : ⴰⵙⴻⵖⵔⴻⵜ ⵏ ⵜⴻⴳⵔⴰⵡⵍⴰ) ⵙ ⵖⵓⵔ ⴰⵉⵏⵉ ⴱⴻⵜⵜⵧⵓⵛⵀⴻ, ⴷ ⵜⴰⵙⴻⵍⵎⴰⴷⵜ ⵜⴰⵇⴱⵓⵔⵜ ⵏ ⵜⴻⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵜⵙⴻⴽⵍⴰ ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵉⵏ (ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ).
ⵜⴰⴳⴳⴰⵔⴰ ⵏ ⵜⵓⵙⵏⴰⵡⵜ-ⴰ, ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⴷⴻⴳ ⵓⵎⴻⵣⴳⵓⵏ ⴰⵎⵏⴰⴹⴰⵏ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ, ⵉⵎⵙⵓⴷⴷⵙⴻⵏ ⵀⴻⵢⵢⴰⵏ ⴷⴻⴳ ⵓⵀⵉⵍ ⵢⵉⵡⴻⵏ ⵏ ⵓⵀⴰⵏⴰⵢ ⵉⴷⴻⴳ ⴰⵔⴰ ⴷ-ⵓⵔⴰⵔⴻⵏ ⴰⴷⵉⵡⴻⵏⵏⵉ ⵏ "ⵛⴰⴷⴰⵠⵔⴻ ⴻⵏⵛⴻⵔⵛⵍé" ⴰⴽⴽⴻⴷ ⵢⴻⴹⵔⵉⵙⴻⵏ ⵢⵓⵔⴰ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ, ⵡⵉⴷ ⴰⵔⴰ ⵜⴻⵏ-ⵉⴷ-ⵢⵓⵔⴰⵔⴻⵏ ⴷ ⵉⵏⴻⵍⵎⴰⴷⴻⵏ ⵏ ⵓⴳⴻⵣⴷⵓ ⵏ ⵜⴻⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ ⵏ ⵜⴻⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⵓⵍⵓⴷ ⴰⵜ ⵎⵄⴻⵎⵎⴻⵔ ⵏ ⵜⵉⵣⵉ ⵡⴻⵣⵣⵓ.
ⵉⵍⵓⵍ ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⴰⵙⵙ ⵏ 6 ⵖⵓⵛⵜ 1929 ⴷⴻⴳ ⵇⵚⴻⵏⵟⵉⵏⴰ. ⴰⵙⵎⵉ ⵢⴻⵙⵄⴰ ⴷⴻⴳ ⵍⴻⵄⵎⴻⵔ-ⵉⵙ 16 ⵏ ⵢⵉⵙⴻⴳⴳⴰⵙⴻⵏ, ⵢⴻⴽⴽⵉ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵙⴱⴰⵏⵉⵜ ⵏ ⵚⵟⵉⴼ ⵏ 8 ⵎⴰⴳⵓ 1945, ⵜⴻⵎⵃⴻⵇ-ⵉⵜⵜ ⴷⴻⴳ ⵢⵉⴷⴰⵎⵎⴻⵏ ⵜⴻⵎⵀⴰⵔⵙⴰ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ.
ⴰⵙⴻⴼⵔⵓ-ⵙ ⴰⵎⴻⵣⵡⴰⵔⵓ "ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ ⵧⵓ ⵍⴻ ⵒⵧèⵎⴻ ⵧⵓ ⵍⴻ ⵛⵧⵓⵜⴻⴰⵓ" (ⵜⵉⵜⵔⵉⵜ ⵏⴻⵖ ⴰⵙⴻⴼⵔⵓ ⵏⴻⵖ ⵜⴰⵊⴻⵏⵡⵉⵜ) ⵉ ⴷ-ⵉⵥⴻⵔⴳⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵓⵙⴻⴳⴳⴰⵙ 1946, ⵢⴻⵎⵍⴰ-ⴷ ⴱⴻⵍⵍⵉ ⴰⵎⴻⵙⴽⴰⵔ-ⵉⵙ ⴷ ⴰⵎⴻⴷⵢⴰⵣ ⴰⵢⵉⵡⵏⴰⵏ, ⴰⵢⴰ ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵢⴻⵏⵏⴰ-ⵜ-ⵉⴷ ⵡⵓⵏⴳⴰⵍ-ⵉⵙ ⵎⵓⵛⴰⵄⴻⵏ "ⵏⴻⴷⵊⵎⴰ".
ⴽⴰⵜⴻⴱ ⵢⴰⵛⵉⵏⴻ ⴷ ⵢⵉⵡⴻⵏ ⵏ ⵓⵎⴰⵔⵓ ⴰⴳⴻⵊⴷⴰⵏ ⵙⴻⴳ ⴳⴰⵔ ⵉⵎⵓⵔⴰ ⵏ ⵜⵎⴰⵣⵖⴰ ⵉⵙⴻⵔⵙⴻⵏ ⵍⵙⴰⵙ ⵏ ⵜⵙⴻⴽⵍⴰ ⵜⴰⵜⵔⴰⵔⵜ ⵙ ⵜⴻⵏⴼⴰⵍⵉⵜ ⵜⴰⴼⵔⴰⵏⵙⵉⵙⵜ, ⵙⴻⴳ ⵡⵉⴷ ⴷⴰⵖⴻⵏ ⵉ ⵛⴻⵜⵍⴻⵏ ⴰⵙⵎⴰⵢⵏⵓⵜ ⵏ ⵓⵎⴻⵣⴳⵓⵏ ⴰⵣⵣⴰⵢⵔⵉ. ⴷⴻⴳ ⵓⵙⴻⴳⴳⴰⵙ 1988, ⵢⴻⵡⵡⵉ ⴰⵔⵔⴰⵣ ⴰⵖⴻⵍⵏⴰⵡ ⵏ ⵜⵙⴻⴽⵍⴰ. ⵢⴻⵎⵎⵓⵜ ⵓⵎⴰⵔⵓ ⵙ ⵡⴰⴹⴹⴰⵏ ⴰⵙⵙ ⵏ 28 ⵜⵓⴱⴻⵔ 1989.