Asebter amenzawi : Tameẓla gar ileqman
Ajerriḍ 1: | Ajerriḍ 1: | ||
− | + | Tibeskert: tajmilt i umezruy d tẓuri-nnes deg Usudu n Umaḍal Aɛṛab | |
− | + | ||
− | PARIS | + | PARIS – Tazikkent n « Tbeskert, amda yettseḥḥiren: 1844-2014 », ay yettwareẓmen ass n lexmis tameddit deg Usudu n Umaḍal Aɛṛab n Paris yella-d d tawwurt ireẓmen i (wallus n) tmussni n Uneẓruf adzayri ayseg d-ugmen aṭas n yinaẓuren, imura d yisewlafen iwerdaniyen deg sin-a n leqrun ineggura. |
− | + | ||
− | Deg | + | Ammager n tzikkent-a yella-d s weḥdaṛ n wemnadi ustṛali Roger Benjamin, yernu yella-d waya s wemɛawen d yiwen n memmi-s n Tbeskert ay ixeddmen deg welkensi n tɣawsiwin tidelsanin, Salim Becha, am wakken ay ḥedṛen daɣ Jack Lang, aselway n Usudu n Umaḍal Aɛṛab, d wenmahal (safir) n Ldzayer deg Fṛansa, Amar Bendjama, aggenses adiplumati n Ustṛalya, taneɣlaft tafṛensist taqburt n teɣdemt, Christiane Taubira, d wudmawen yettwassnen deg yedles d waṭas n lɣaci. |
− | + | ||
− | + | Deg tzikkent-a aydeg mgerradent tẓuriyin d tsulal (tifelwiyin, tiwlafin, tikarḍiwin n tnazent, iɣawasen, idlisen imidrusen d teftarin tislaẓriyin), yettwafser-d umezruy n Tbeskert akken ad t-ssnen medden seg tmuɣli n yinaẓuren, yernu tettwekkid-d tzikkent-a tabaɣurt n temnaḍt-a. | |
+ | |||
+ | Iḍrisen ay d-yettwafesren d wid ay d-uran yemdanen yemgerraden, gar-asen Ibn Xeldun (1332-1406), amekla d umaru afṛensis Eugene Fromentin (1820-1876), asertay anglizi Sir Alfred Edward Pease (1857-1939), amaru afṛensis Theophile Gautier (1811-1872), adiplumati afṛensis d umezɣan n tẓuri Gaston Schefer (1850-1921), amatu d umekla utrici Oskar Kokoschka (1886-1980) d uneɣlaf adzayri n teɣwalt n wass-a, Hamid Grine, yellan seg temnaḍt n Tbeskert. | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Seg yidis n tẓuri, rsen-d yixeddimen n kra seg yimeklaten imeqranen n lqern wis 19 am Gustave Guillaumet s tfelwit-nnes n « Tanezduɣt taneẓrufant, tawinest n Tbeskert » (1882) neɣ Henri Matisse, yernu wi akk d ixeddimen ay yettaǧǧan inerzafen ad ssnen tamdint-a tadzayrit ay d-ikeccfen lesrar n tneffut, ɣef wakken ay d-iwekked Jack Lang. |
Tasiwelt n wass 15:31, 23 Ctamber 2016
ⵜⵉⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ: ⵜⴰⵊⵎⵉⵍⵜ ⵉ ⵓⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⴷ ⵜⵥⵓⵔⵉ-ⵏⵏⴻⵙ ⴷⴻⴳ ⵓⵙⵓⴷⵓ ⵏ ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ ⴰⵄⵕⴰⴱ
ⵒⴰⵔⵉⵙ – ⵜⴰⵣⵉⴽⴽⴻⵏⵜ ⵏ « ⵜⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ, ⴰⵎⴷⴰ ⵢⴻⵜⵜⵙⴻⵃⵃⵉⵔⴻⵏ: 1844-2014 », ⴰⵢ ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⵔⴻⵥⵎⴻⵏ ⴰⵙⵙ ⵏ ⵍⴻⵅⵎⵉⵙ ⵜⴰⵎⴻⴷⴷⵉⵜ ⴷⴻⴳ ⵓⵙⵓⴷⵓ ⵏ ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ ⴰⵄⵕⴰⴱ ⵏ ⵒⴰⵔⵉⵙ ⵢⴻⵍⵍⴰ-ⴷ ⴷ ⵜⴰⵡⵡⵓⵔⵜ ⵉⵔⴻⵥⵎⴻⵏ ⵉ (ⵡⴰⵍⵍⵓⵙ ⵏ) ⵜⵎⵓⵙⵙⵏⵉ ⵏ ⵓⵏⴻⵥⵔⵓⴼ ⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉ ⴰⵢⵙⴻⴳ ⴷ-ⵓⴳⵎⴻⵏ ⴰⵟⴰⵙ ⵏ ⵢⵉⵏⴰⵥⵓⵔⴻⵏ, ⵉⵎⵓⵔⴰ ⴷ ⵢⵉⵙⴻⵡⵍⴰⴼⴻⵏ ⵉⵡⴻⵔⴷⴰⵏⵉⵢⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵙⵉⵏ-ⴰ ⵏ ⵍⴻⵇⵔⵓⵏ ⵉⵏⴻⴳⴳⵓⵔⴰ.
ⴰⵎⵎⴰⴳⴻⵔ ⵏ ⵜⵣⵉⴽⴽⴻⵏⵜ-ⴰ ⵢⴻⵍⵍⴰ-ⴷ ⵙ ⵡⴻⵃⴷⴰⵕ ⵏ ⵡⴻⵎⵏⴰⴷⵉ ⵓⵙⵜⵕⴰⵍⵉ ⵔⵧⴳⴻⵔ ⴱⴻⵏⵊⴰⵎⵉⵏ, ⵢⴻⵔⵏⵓ ⵢⴻⵍⵍⴰ-ⴷ ⵡⴰⵢⴰ ⵙ ⵡⴻⵎⵄⴰⵡⴻⵏ ⴷ ⵢⵉⵡⴻⵏ ⵏ ⵎⴻⵎⵎⵉ-ⵙ ⵏ ⵜⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ ⴰⵢ ⵉⵅⴻⴷⴷⵎⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵡⴻⵍⴽⴻⵏⵙⵉ ⵏ ⵜⵖⴰⵡⵙⵉⵡⵉⵏ ⵜⵉⴷⴻⵍⵙⴰⵏⵉⵏ, ⵙⴰⵍⵉⵎ ⴱⴻⵛⵀⴰ, ⴰⵎ ⵡⴰⴽⴽⴻⵏ ⴰⵢ ⵃⴻⴷⵕⴻⵏ ⴷⴰⵖ ⵊⴰⵛⴽ ⵍⴰⵏⴳ, ⴰⵙⴻⵍⵡⴰⵢ ⵏ ⵓⵙⵓⴷⵓ ⵏ ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ ⴰⵄⵕⴰⴱ, ⴷ ⵡⴻⵏⵎⴰⵀⴰⵍ (ⵙⴰⴼⵉⵔ) ⵏ ⵍⴷⵣⴰⵢⴻⵔ ⴷⴻⴳ ⴼⵕⴰⵏⵙⴰ, ⴰⵎⴰⵔ ⴱⴻⵏⴷⵊⴰⵎⴰ, ⴰⴳⴳⴻⵏⵙⴻⵙ ⴰⴷⵉⵒⵍⵓⵎⴰⵜⵉ ⵏ ⵓⵙⵜⵕⴰⵍⵢⴰ, ⵜⴰⵏⴻⵖⵍⴰⴼⵜ ⵜⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙⵜ ⵜⴰⵇⴱⵓⵔⵜ ⵏ ⵜⴻⵖⴷⴻⵎⵜ, ⵛⵀⵔⵉⵙⵜⵉⴰⵏⴻ ⵜⴰⵓⴱⵉⵔⴰ, ⴷ ⵡⵓⴷⵎⴰⵡⴻⵏ ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⵙⵙⵏⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵢⴻⴷⵍⴻⵙ ⴷ ⵡⴰⵟⴰⵙ ⵏ ⵍⵖⴰⵛⵉ.
ⴷⴻⴳ ⵜⵣⵉⴽⴽⴻⵏⵜ-ⴰ ⴰⵢⴷⴻⴳ ⵎⴳⴻⵔⵔⴰⴷⴻⵏⵜ ⵜⵥⵓⵔⵉⵢⵉⵏ ⴷ ⵜⵙⵓⵍⴰⵍ (ⵜⵉⴼⴻⵍⵡⵉⵢⵉⵏ, ⵜⵉⵡⵍⴰⴼⵉⵏ, ⵜⵉⴽⴰⵔⴹⵉⵡⵉⵏ ⵏ ⵜⵏⴰⵣⴻⵏⵜ, ⵉⵖⴰⵡⴰⵙⴻⵏ, ⵉⴷⵍⵉⵙⴻⵏ ⵉⵎⵉⴷⵔⵓⵙⴻⵏ ⴷ ⵜⴻⴼⵜⴰⵔⵉⵏ ⵜⵉⵙⵍⴰⵥⵔⵉⵢⵉⵏ), ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⴼⵙⴻⵔ-ⴷ ⵓⵎⴻⵣⵔⵓⵢ ⵏ ⵜⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ ⴰⴽⴽⴻⵏ ⴰⴷ ⵜ-ⵙⵙⵏⴻⵏ ⵎⴻⴷⴷⴻⵏ ⵙⴻⴳ ⵜⵎⵓⵖⵍⵉ ⵏ ⵢⵉⵏⴰⵥⵓⵔⴻⵏ, ⵢⴻⵔⵏⵓ ⵜⴻⵜⵜⵡⴻⴽⴽⵉⴷ-ⴷ ⵜⵣⵉⴽⴽⴻⵏⵜ-ⴰ ⵜⴰⴱⴰⵖⵓⵔⵜ ⵏ ⵜⴻⵎⵏⴰⴹⵜ-ⴰ.
ⵉⴹⵔⵉⵙⴻⵏ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⴼⴻⵙⵔⴻⵏ ⴷ ⵡⵉⴷ ⴰⵢ ⴷ-ⵓⵔⴰⵏ ⵢⴻⵎⴷⴰⵏⴻⵏ ⵢⴻⵎⴳⴻⵔⵔⴰⴷⴻⵏ, ⴳⴰⵔ-ⴰⵙⴻⵏ ⵉⴱⵏ ⵅⴻⵍⴷⵓⵏ (1332-1406), ⴰⵎⴻⴽⵍⴰ ⴷ ⵓⵎⴰⵔⵓ ⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙ ⴻⵓⴳⴻⵏⴻ ⴼⵔⵧⵎⴻⵏⵜⵉⵏ (1820-1876), ⴰⵙⴻⵔⵜⴰⵢ ⴰⵏⴳⵍⵉⵣⵉ ⵙⵉⵔ ⴰⵍⴼⵔⴻⴷ ⴻⴷⵡⴰⵔⴷ ⵒⴻⴰⵙⴻ (1857-1939), ⴰⵎⴰⵔⵓ ⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙ ⵜⵀⴻⵧⵒⵀⵉⵍⴻ ⴳⴰⵓⵜⵉⴻⵔ (1811-1872), ⴰⴷⵉⵒⵍⵓⵎⴰⵜⵉ ⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙ ⴷ ⵓⵎⴻⵣⵖⴰⵏ ⵏ ⵜⵥⵓⵔⵉ ⴳⴰⵙⵜⵧⵏ ⵙⵛⵀⴻⴼⴻⵔ (1850-1921), ⴰⵎⴰⵜⵓ ⴷ ⵓⵎⴻⴽⵍⴰ ⵓⵜⵔⵉⵛⵉ ⵧⵙⴽⴰⵔ ⴽⵧⴽⵧⵙⵛⵀⴽⴰ (1886-1980) ⴷ ⵓⵏⴻⵖⵍⴰⴼ ⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉ ⵏ ⵜⴻⵖⵡⴰⵍⵜ ⵏ ⵡⴰⵙⵙ-ⴰ, ⵀⴰⵎⵉⴷ ⴳⵔⵉⵏⴻ, ⵢⴻⵍⵍⴰⵏ ⵙⴻⴳ ⵜⴻⵎⵏⴰⴹⵜ ⵏ ⵜⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ.
ⵙⴻⴳ ⵢⵉⴷⵉⵙ ⵏ ⵜⵥⵓⵔⵉ, ⵔⵙⴻⵏ-ⴷ ⵢⵉⵅⴻⴷⴷⵉⵎⴻⵏ ⵏ ⴽⵔⴰ ⵙⴻⴳ ⵢⵉⵎⴻⴽⵍⴰⵜⴻⵏ ⵉⵎⴻⵇⵔⴰⵏⴻⵏ ⵏ ⵍⵇⴻⵔⵏ ⵡⵉⵙ 19 ⴰⵎ ⴳⵓⵙⵜⴰⵠⴻ ⴳⵓⵉⵍⵍⴰⵓⵎⴻⵜ ⵙ ⵜⴼⴻⵍⵡⵉⵜ-ⵏⵏⴻⵙ ⵏ « ⵜⴰⵏⴻⵣⴷⵓⵖⵜ ⵜⴰⵏⴻⵥⵔⵓⴼⴰⵏⵜ, ⵜⴰⵡⵉⵏⴻⵙⵜ ⵏ ⵜⴱⴻⵙⴽⴻⵔⵜ » (1882) ⵏⴻⵖ ⵀⴻⵏⵔⵉ ⵎⴰⵜⵉⵙⵙⴻ, ⵢⴻⵔⵏⵓ ⵡⵉ ⴰⴽⴽ ⴷ ⵉⵅⴻⴷⴷⵉⵎⴻⵏ ⴰⵢ ⵢⴻⵜⵜⴰⴵⴵⴰⵏ ⵉⵏⴻⵔⵣⴰⴼⴻⵏ ⴰⴷ ⵙⵙⵏⴻⵏ ⵜⴰⵎⴷⵉⵏⵜ-ⴰ ⵜⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉⵜ ⴰⵢ ⴷ-ⵉⴽⴻⵛⵛⴼⴻⵏ ⵍⴻⵙⵔⴰⵔ ⵏ ⵜⵏⴻⴼⴼⵓⵜ, ⵖⴻⴼ ⵡⴰⴽⴽⴻⵏ ⴰⵢ ⴷ-ⵉⵡⴻⴽⴽⴻⴷ ⵊⴰⵛⴽ ⵍⴰⵏⴳ.