Asif n Mississippi : Tameẓla gar ileqman
m |
m |
||
Ajerriḍ 1: | Ajerriḍ 1: | ||
− | Asif n Mississippi d | + | Asif n Mississippi d asif ameqran akk deg Temrikt n Ugafa. Ibeddu-d seg ugelmim n Itasca (deg Minnesota, deg Yiwunak Yeddukklen), yerna aman-nnes ttenɣalen s anẓul <ref>-{sud جنوب}-</ref> arma d [[Abagu n Miksik]]. Isafen n Missouri ed Ohio ssenɣalen-d daɣen aman-nsen s asif-a. Mississippi ɣer-s 3.780 n yikilumitren deg teɣzef, yerna tajumma-nnes <ref>-{superficie مساحة}-</ref> tuweḍ ɣer 3,1 km2 <ref>yikilumitren imkuẓen</ref>. |
− | D anaram <ref> | + | D anaram <ref>-{explorateur مستكشف}-</ref> Hernando de Soto ay d Uṛufi amezwaru ay yuwḍen s asif-a deg 1541. Deg 1673, Ifṛensisen Louis Jolliet ed Jacques Marquette ssaklen <ref>-{voyager سافر}-</ref> deg wasif-a yerna uwḍen armi d asif n Arkansas. Anaram afṛensis La Salle yuweḍ s adelta n wasif-a deg 1682 yerna d netta ay d Afṛensis amezwaru ay d-yesɣerten <ref>-{déclarer أعلن}-</ref> tama n Mississippi ed Louisiana d ayla n Fṛansa. D aya ay yejjan Fṛansa ad teḥkem tama n ugafa n wasif-nni. Ma d tama n wenẓul-nnes teqqel ddaw udabu n Spenyul seg 1769 d asawen. Deg 1783, Iwunak Yeddukklen rran asif n Mississippi d talast-nsen tutrimt <ref>-{occidentale غربية}-</ref>, sakkin, deg 1803, Fṛansa tessenz akal-nnes n Mississippi ed Louisiana i Yiwunak Yeddukklen. Deg 1863, deg tallit n Wemgaru Aɣarim <ref>-{guerre civile حرب أهلية}-</ref> deg Yiwunak Yeddukklen, iɣallen imarikaniyen n Tdukli ḍḍfen tamdint n Vicksburg ay d-yezgan ɣef wasif n Mississippi yerna d aya ay ten-yejjan ad sbeɛden iɣallen Ikunfidiṛaliyen ɣef wasif-a. Ass-a, asif n Mississippi yeqqel d abrid ameqran n yiɣerruba deg Yiwunak Yeddukklen. |
{{Reflist}} | {{Reflist}} | ||
− |
Tasiwelt n wass 21:12, 8 Wamber 2012
ⴰⵙⵉⴼ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⴷ ⴰⵙⵉⴼ ⴰⵎⴻⵇⵔⴰⵏ ⴰⴽⴽ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵎⵔⵉⴽⵜ ⵏ ⵓⴳⴰⴼⴰ. ⵉⴱⴻⴷⴷⵓ-ⴷ ⵙⴻⴳ ⵓⴳⴻⵍⵎⵉⵎ ⵏ ⵉⵜⴰⵙⵛⴰ (ⴷⴻⴳ ⵎⵉⵏⵏⴻⵙⵧⵜⴰ, ⴷⴻⴳ ⵢⵉⵡⵓⵏⴰⴽ ⵢⴻⴷⴷⵓⴽⴽⵍⴻⵏ), ⵢⴻⵔⵏⴰ ⴰⵎⴰⵏ-ⵏⵏⴻⵙ ⵜⵜⴻⵏⵖⴰⵍⴻⵏ ⵙ ⴰⵏⵥⵓⵍ [1] ⴰⵔⵎⴰ ⴷ ⴰⴱⴰⴳⵓ ⵏ ⵎⵉⴽⵙⵉⴽ. ⵉⵙⴰⴼⴻⵏ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵧⵓⵔⵉ ⴻⴷ ⵧⵀⵉⵧ ⵙⵙⴻⵏⵖⴰⵍⴻⵏ-ⴷ ⴷⴰⵖⴻⵏ ⴰⵎⴰⵏ-ⵏⵙⴻⵏ ⵙ ⴰⵙⵉⴼ-ⴰ. ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⵖⴻⵔ-ⵙ 3.780 ⵏ ⵢⵉⴽⵉⵍⵓⵎⵉⵜⵔⴻⵏ ⴷⴻⴳ ⵜⴻⵖⵣⴻⴼ, ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵜⴰⵊⵓⵎⵎⴰ-ⵏⵏⴻⵙ [2] ⵜⵓⵡⴻⴹ ⵖⴻⵔ 3,1 ⴽⵎ2 [3].
ⴷ ⴰⵏⴰⵔⴰⵎ [4] ⵀⴻⵔⵏⴰⵏⴷⵧ ⴷⴻ ⵙⵧⵜⵧ ⴰⵢ ⴷ ⵓⵕⵓⴼⵉ ⴰⵎⴻⵣⵡⴰⵔⵓ ⴰⵢ ⵢⵓⵡⴹⴻⵏ ⵙ ⴰⵙⵉⴼ-ⴰ ⴷⴻⴳ 1541. ⴷⴻⴳ 1673, ⵉⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙⴻⵏ ⵍⵧⵓⵉⵙ ⵊⵧⵍⵍⵉⴻⵜ ⴻⴷ ⵊⴰⵛⵇⵓⴻⵙ ⵎⴰⵔⵇⵓⴻⵜⵜⴻ ⵙⵙⴰⴽⵍⴻⵏ [5] ⴷⴻⴳ ⵡⴰⵙⵉⴼ-ⴰ ⵢⴻⵔⵏⴰ ⵓⵡⴹⴻⵏ ⴰⵔⵎⵉ ⴷ ⴰⵙⵉⴼ ⵏ ⴰⵔⴽⴰⵏⵙⴰⵙ. ⴰⵏⴰⵔⴰⵎ ⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙ ⵍⴰ ⵙⴰⵍⵍⴻ ⵢⵓⵡⴻⴹ ⵙ ⴰⴷⴻⵍⵜⴰ ⵏ ⵡⴰⵙⵉⴼ-ⴰ ⴷⴻⴳ 1682 ⵢⴻⵔⵏⴰ ⴷ ⵏⴻⵜⵜⴰ ⴰⵢ ⴷ ⴰⴼⵕⴻⵏⵙⵉⵙ ⴰⵎⴻⵣⵡⴰⵔⵓ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵙⵖⴻⵔⵜⴻⵏ [6] ⵜⴰⵎⴰ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⴻⴷ ⵍⵧⵓⵉⵙⵉⴰⵏⴰ ⴷ ⴰⵢⵍⴰ ⵏ ⴼⵕⴰⵏⵙⴰ. ⴷ ⴰⵢⴰ ⴰⵢ ⵢⴻⵊⵊⴰⵏ ⴼⵕⴰⵏⵙⴰ ⴰⴷ ⵜⴻⵃⴽⴻⵎ ⵜⴰⵎⴰ ⵏ ⵓⴳⴰⴼⴰ ⵏ ⵡⴰⵙⵉⴼ-ⵏⵏⵉ. ⵎⴰ ⴷ ⵜⴰⵎⴰ ⵏ ⵡⴻⵏⵥⵓⵍ-ⵏⵏⴻⵙ ⵜⴻⵇⵇⴻⵍ ⴷⴷⴰⵡ ⵓⴷⴰⴱⵓ ⵏ ⵙⵒⴻⵏⵢⵓⵍ ⵙⴻⴳ 1769 ⴷ ⴰⵙⴰⵡⴻⵏ. ⴷⴻⴳ 1783, ⵉⵡⵓⵏⴰⴽ ⵢⴻⴷⴷⵓⴽⴽⵍⴻⵏ ⵔⵔⴰⵏ ⴰⵙⵉⴼ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⴷ ⵜⴰⵍⴰⵙⵜ-ⵏⵙⴻⵏ ⵜⵓⵜⵔⵉⵎⵜ [7], ⵙⴰⴽⴽⵉⵏ, ⴷⴻⴳ 1803, ⴼⵕⴰⵏⵙⴰ ⵜⴻⵙⵙⴻⵏⵣ ⴰⴽⴰⵍ-ⵏⵏⴻⵙ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⴻⴷ ⵍⵧⵓⵉⵙⵉⴰⵏⴰ ⵉ ⵢⵉⵡⵓⵏⴰⴽ ⵢⴻⴷⴷⵓⴽⴽⵍⴻⵏ. ⴷⴻⴳ 1863, ⴷⴻⴳ ⵜⴰⵍⵍⵉⵜ ⵏ ⵡⴻⵎⴳⴰⵔⵓ ⴰⵖⴰⵔⵉⵎ [8] ⴷⴻⴳ ⵢⵉⵡⵓⵏⴰⴽ ⵢⴻⴷⴷⵓⴽⴽⵍⴻⵏ, ⵉⵖⴰⵍⵍⴻⵏ ⵉⵎⴰⵔⵉⴽⴰⵏⵉⵢⴻⵏ ⵏ ⵜⴷⵓⴽⵍⵉ ⴹⴹⴼⴻⵏ ⵜⴰⵎⴷⵉⵏⵜ ⵏ ⵠⵉⵛⴽⵙⴱⵓⵔⴳ ⴰⵢ ⴷ-ⵢⴻⵣⴳⴰⵏ ⵖⴻⴼ ⵡⴰⵙⵉⴼ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⵢⴻⵔⵏⴰ ⴷ ⴰⵢⴰ ⴰⵢ ⵜⴻⵏ-ⵢⴻⵊⵊⴰⵏ ⴰⴷ ⵙⴱⴻⵄⴷⴻⵏ ⵉⵖⴰⵍⵍⴻⵏ ⵉⴽⵓⵏⴼⵉⴷⵉⵕⴰⵍⵉⵢⴻⵏ ⵖⴻⴼ ⵡⴰⵙⵉⴼ-ⴰ. ⴰⵙⵙ-ⴰ, ⴰⵙⵉⴼ ⵏ ⵎⵉⵙⵙⵉⵙⵙⵉⵒⵒⵉ ⵢⴻⵇⵇⴻⵍ ⴷ ⴰⴱⵔⵉⴷ ⴰⵎⴻⵇⵔⴰⵏ ⵏ ⵢⵉⵖⴻⵔⵔⵓⴱⴰ ⴷⴻⴳ ⵢⵉⵡⵓⵏⴰⴽ ⵢⴻⴷⴷⵓⴽⴽⵍⴻⵏ.