Asebter amenzawi

Seg Tasanayt s tmaziɣt imunen
Neggez ar: ẓer isebtar, anadi

Tamsetla taɣelnawt: aɛawen n medden d ayen yesɛan azal i uḍman n laman d urkad

WEHṚAN – Attekki n uɣerman (aceɛbi) deg uxeddim n yimeẓla (ssrabes) n tɣellist d ayen yesɛan azal i uḍman n tɣellist d urkad deg tmurt, ɣef wakken ay d-yenna ass n lexmis umenzaḍ n tsagrawt n Wehṛan n Temsetla taɣenawt, agenses-aknaner Djilali Tahri.

Aɛawen n medden ɣer yidis n temsetla s wuḍḍun azegzaw 1055 yessaweḍ ɣer ferru n waṭas n temsal, tuḍḍfa n wid ay yettekkan deg-sent, yerna aya yettekka deg uḥuddu n medden d wayla, ɣef wakken ay d-yenna yimḍebber-a i lmend n urẓam, deg leqṣer n temzikknin (deg Mdina Jdida, Wehṛan) n wussan n « tewwura ireẓmen n Temsetla taɣelnawt ».

Arẓam n tedyant-a n usselɣu aydeg ḥedṛen yiduba iduganen iɣarimen d yiserdasiyen, tella-d deg-s tukci n yikersiyen n yimeɛdaṛ yetteddun s trisiti i yigerdan imeɛdaṛ yellan d arraw n wid ixeddmen deg temsetla taɣelnawt d tfekkiwin niḍen n tɣellist.

Teqqel daɣ tejmilt i kra n yimastaɣen (wid yewwin lantrit) n temsetla taɣelnawt deg tedyant-a.

Wid iḥedṛen din rzan, daɣ, ɣef yiwet n temzikkent ay d-yesskanayen lecɣal yemgerraden n tegrawin n temsetla, gar-asent tid n uḥuddu n yigerdan, aḥuddu n twennaḍt d yimenɣi mgal ussefsed n wayla.

Nnig waya, iferdisen n temsetla gan tisskanin akken ad d-sseknen timussniwin-nsen deg yimenɣi n uḥuddu n yiman, asseqdec n leslaḥ d uḥuddu n wid yettwassnen.

Tiwwura-a ireẓmen ad dḍfent 3 n wussan yerna iswi-nsent, ɣef leḥsab n wid ay tent-yessuddsen, d aqeddem i medden n dduṛ d lecɣal n temsetla ay yettwawekklen akken ad tessefɛel lqanun n tegduda yerna ad tḥudd imdanen d wayla.

Timzikkent-a temmal-d daɣ imedden ccuruḍ n unekcum ɣer yiɣsuren n ussileɣ n temsetla taɣelnawt, timezzugin d yissilɣen ay d-yettilin i lfayda n yifesyanen, idufesyanen d wid yegṛadin, am wakken ay d-ssersen daɣ ttawilat yemgerraden ay tesseqdac tfekka-a akken ad teḍmen taɣellist.

Leḥsabat n tenzaḍt n Wehṛan n temsetla taɣelnawt yeqqnen ɣer lecɣal n tiggtin yemgerraden sskanayen-d dakken deg tezwara n useggas-a, llant-d 67 n temsal yerzan tajrimt yuddsen, assetti n tehyufin (49 seg-sent ssawḍent ɣer tuḍḍfa n 94 n yimdanen), am wakken ay ttwaḍḍfen 11,37 n yiqenṭaren n lkif, 6,4 n yigṛamen n tkukayint d 613 n tɛeqqacin n leɛqel.

Deg wayen yerzan imenɣi mgal yinig yeffɣen i lqanun, llant-d 310 n temsal n yinig seg lberr d tuḍḍfa n 60 n yimdanen gar-asen 4 ay yettwaẓẓɛen beṛṛa i tmurt deg useggas-a, ma d yiwet n temsalt tessaweḍ ɣer tuḍḍfa n 23 n yimdanen deg tlemmast n yilel.

Seg yidis niḍen, 240 n termeggiyin d tejrimin mgal yimdanen, d 362 mgal wayla ay d-yettwaḥesben, yerna llant-d 43 n temsal n tukerḍa n tkeṛṛusin ay yefran yerna ssawḍent ɣer tuḍḍfa n 12 n yimdanen d tifin n 13 n tkeṛṛusin ay yettwakren.