Asebter amenzawi
Asenfar n lqanun ɣef uḥuddu n yigerdan ad yessejhed ayen ay d-yettwaḥeṛṛen yagi i lfayda n ugrud
LDZAYER TAMANEƔT – Aneɣlaf n wassaɣen d umni, Tahar Khaoua, iqeddem-d ass n lḥedd asenfar n lqanun n uḥuddu n yigerdan deg tɣimit n Useqqamu n uɣlan, yerna yenna-d dakken aḍris-a n lqanun d win ara yesjehden ayen ay d-ḥeṛṛen i lfayda n ugrud deg yiseggasen-a ineggura deg unrar-a.
Asenfar-a n lqanun d win « ara yesjehden ttawil n lqanun yeqqnen ɣer ugrud, yerna ad yessejhed ayen ay d-yettwarebḥen deg yiseggasen-a ineggura deg unrar-a, ladɣa abeddel-nni d ussmad ay d-yellan seg melmi kan deg lqanun n uɛaqeb d uḥric-nnes yeqqnen ɣer uḥuddu n yigerdan », ɣef wakken ay d-yenna.
Aneɣlaf yenna-d dakken iḥezziben n uḍris-a n lqanun « d agmuḍ n lmejhud ay d-yellan acḥal n yiseggasen aya », am wakken ay d-yenna dakken asenfar-a n lqanun « yusa-d akken ad yessmed lqanun n ussebded n usenduq n uburṣyun n tuccit, akken ad yeḍmen aḥuddu ama deg cci, ama deg lbal, n ugrud yenḍerren ».
Mass Khaoua yessefhem-d, deg uneskin-nnes, dakken aṭas n yiḥricen d yimazzayen ay yettekkan deg uheyyi n usenfar-a, am wakken ay d-yenna dakken iḥezziben-nnes « ttwagmen-d seg yimenzayen d yidles n tmetti-nneɣ d yiḥezziben n tmenḍawt d yimtawayen igraɣlanen ay teddem Ldzayer ». Iswi n yiḥezziben-a « d assebded n ukatar amatu n lqanun ara iḥudden agrud yerna ad yili d tileggit (tiqenṭert) gar uḥuddu anmetti d uḥuddu n lqanun i ugrud yenḍerren d yigerdan irneggayen », ɣef wakken ay d-yenna.
Gar yiḥezziben n usenfar-a, yella ussebded n tsudut taɣelnawt n uḥuddu d usmal n ugrud, d win ara yesselwi yimwekkel aɣelnaw n uḥuddu n yigerdan.
Akken ad tettwaḍfer tegnit n yigerdan yenḍerren yerna ad ɛawnen tiwaculin-nsen deg temnaḍin anda ay zedɣen, snulfan-d tallunin ireẓmen (open spaces) i lmend n uḥuddu anmetti n yigerdan deg temnaḍin aydeg llan, yerna d ixeddamen yemmuzzgen (yetxeṣṣeṣen) ara ixedmen deg-sen, gar-asen iselmaden, imalalen inmettiyen, imdawiyen n tnefsit, imsenmettiyin d yimazzayen n lqanun.
Asenfar-a n lqanun d win ara iḥudden daɣ igerdan yenḍerren seg tejrimin timaẓlayin, yerna igerdan ay yenḍerren seg utɛeddi ɣef lḥeṛma ad ten-id-kelsen (seǧǧlen) s yimesli, s tugna.
S lqanun-a, imwekkel n tegduda ad yesɛu azref ad yessuter seg ttawilat n yisalan ad d-sɛeddin alɣu ɣef uxḍaf n ugrud, akken ad d-ttwaleqḍent cchadat ay izemren ad ɛawnent anadi d uḥtac.
Deg wayen yerzan aḥuddu n ugrud arneggay seg yidis n lqanun, ad ttwaddmen yiḥezziben ara yessifessen tamsalt-a akken ad yesɛu ugrud arneggay azref akken ad yettwaxebber ɣef wakk iɣtasen ara d-yilin fell-as yerna ula d netta ad as-yettunefk uzref ad d-yili d acu ay yettxemmim.
Agrud arneggay ad t-ǧǧen, ma yella wamek, deg twacult-nnes, neɣ ad yettunefk i kra n umdan neɣ tawacult aydeg yella laman neɣ ad t-ǧǧen deg wammas n ummager iwatan yerna yemmuzzeg deg unrar n uḥuddu n ugrud.
Asenfar-a n lqanun d win ara iḍemnen daɣ aqader n umenzay aydeg agrud n ddaw n 10 n yiseggasen ur yelli ara d amasay ɣef wayen ara yeg.
