Asebter amenzawi
Aneẓruf Utrim: tiɣri i ussebded n ttawil n tɛessast d uḥuddu n yizerfan n umdan
LEZZAYER – Tagnit n yizerfan n umdan deg yikallen yettwaṭṭfen n Uneẓruf Utrim mazal-itt la txeṣṣer ɣef lǧal tsertit n umḥaq n yiduba imeṛṛukiyen, ɣef wakken ay d-nnan ass n lexmis deg Lezzayer Tamaneɣt yimḥiddan d yimeɣnasen n yizerfan n umdan.
I lmend n waya, tettwager-d teɣri i tuddsiwin tigraɣlanin d Yiɣlanen Yeddukklen i ussebded n ttawilat n tɛessast d uḥuddu n yizerfan n umdan seg « umḥaq n Meṛṛuk ay yebɣan ad tergel abrid i uzref (n Yiṣeḥrawiyen) i ugguccelman ».
Deg dduṛt tis 13 n temsetlelt d tegmat ay d-yellan gar temdint taṣeḥrawit n Dakhla d tɣiwant n Lezzayer-Talemmast, ddaw leɛnaya n Tseqqamut taɣelnawt n uciweṛ i usmal d uḥuddu n yizerfan n umdan (CNCPPDH), ttekkant deg-s aṭas n tiddukliwin tiṣeḥrawiyin d yimeɣnasen n yizerfan n umdan yerna cehden-d ɣef lḥif ay yeṛwa uɣref aṣeḥrawi deg yikalen yettwaṭṭfen « ɣef lǧal n urkaḍ ay rekkḍen yiduba n tuḍḍfa tameṛṛukit izerfan n umdan ».
Izerfan n umdan ttwarkaḍen s ubrid ufḍiḥ deg Uneẓruf Utrim==
Anmahal n Uneẓruf Utrim deg Lezzayer, Ibrahim Ghali, yenna-d d akken tagnit n yizerfan n umdan deg yikalen yettwaṭṭfen « nesḥissif fell-as », yerna iɣermanen iṣeḥrawiyen la ttwarkaḍen yizerfan-nsen n umdan s ubrid ufḍiḥ. Llan wid yettwameḍlen deg yiẓekwan ucriken am wakken ay ttwasɛerqen kra n yimeɣasen d yimḥiddan n yizerfan n umdan.
I lmend n waya, yesmekti-d d akken llan azal n 500 n Yiṣeḥrawiyen ay iɛerqen d 151 n yimeḥbas isertiyen iṣeḥrawiyen, deg wakud deg 30.000 n Yiṣeḥrawiyen ay yettwaṭṭfen deg leḥbas imeṛṛukiyen.
Sdat temsalt-a iweɛṛen, anmahal aṣeḥrawi iger-d tiɣri i Yiɣlanen Yeddukklen akken ad d-sbedden « ttawil n tɛessast d uḥuddu n yizerfan n umdan, yerna ad d-ttheyyin iṛabulen ɣef urkaḍ n yizerfan n umdan deg yikalen yettwaṭṭfen ».
Iduba iṣeḥrawiyen gren-d yagi tiɣri i Yiɣlanen Yeddukklen akken ad smeɣren tizemmar n Tuɣdaḍt n Yiɣlanen Yeddukklen i ussuddes n tsefrant deg Uneẓruf Utrim (Minurso) akken ad d-telhu ula s tɛessast n yizerfan n umdan.
Wid ay yettekkan deg umyager-a nnan-d daɣ d akken d « Fṛansa ay yugin, deg Useqqamu n Tɣellist (laman) ad smeɣren tizemmar n Minurso ». Deg wayen yerzan tuɣdaḍt n Useqqamu Unnig n yizerfan n umdan ay yellan, imir-a, deg yimaziren n yizruzaɣ iṣeḥrawiyen n Tinduf, anmahal aṣeḥrawi iwet-d deg tarrayt-nnes n uxeddim imi ay la yettḍafar lewṣayat n Meṛṛuk.
Seg yidis-nnes, agensas n Umazday n yimḥiddan iṣeḥrawiyen n yizerfan n umdan, Mohamed Salem Lakhal, iwet-d deg « tukerḍa n tbuɣar d teɣbula n wakal n uɣref aṣeḥrawi », am wakken ay d-yenna d akken d tamsalt-a ay d ul n taluft-a s lekmal-nnes.
Tukerḍa n lxir deg yettalas uɣref aṣeḥrawi==
« Deg mraw n yiseggasen-a ineggura, deg ay d-llan yimussa imelwiyen deg yikalen yettwaṭṭfen, Meṛṛuk terna seg urkaḍ n yizerfan yerna tebda tukerḍa n tbuɣar n lebḥeṛ n Uneẓruf Utrim s tukci n leɛqudat n ticcurka yeffɣen i lqanun i ’yicriken-nnes’, yerna amezwaru deg-sen d Tadukli Tuṛufit », ɣef wakken ay d-yenna Mass Mohamed Salem Lakhal.
Anmahal yessummel-d, seg yidis niḍen, tukerḍa n ufusfaṭ ay d-yettilin yal ass deg temnaḍt n Bukṛaɛ deg Uneẓruf Utrim, anda ay d-ttwassekfalen yal ass 2,6 n yimelyunen n yiṭunen n ufusfaṭ. Llan daɣ yiṛabulen niḍen ay d-ibedren lecɣal n unadi « amihaw yerna yeffɣen i lqanun » n lgaz deg wakal aṣeḥrawi, yerna bedren-d yiṛabulen-a imukan n uɣellet n lgaz ay ḍḍfent n tkebbaniyin tibeṛṛaniyin, yiwet d tamarikanit, tayeḍ d tabriṭanit.
Amḥaq n yimḥiddan n yizerfan n umdan d tlelliyin n llsas==
Yiwen seg yiɛewwiqen imeqranen ay ibedden deg ubrid n yimḥiddan n yizerfan n umdan deg yikalen iṣeḥrawiyen yettwaṭṭfen netta d « aqelleq ay yettqelliq unabaḍ ameṛṛuki imḥiddan n iṣeḥrawiyen ay yekkaten ɣef tlelliyin tiɣarimin d yizerfan isertiyen », ɣef wakken ay d-yenna uneɣmas aneɣmas n yizerfan n umdan deg yikalen yettwaṭṭfen, Mohamed Hali.
« Iduba imeṛṛukiyen la ttgen akk ayen umi zemren akken ad kksen i Yiṣeḥrawiyen azref n ussebded n tiddukliwin i usmal d uḥraz n yizerfan n umdan, assuddes n tmesbaniyin timelwiyin d usseqdec n uzref-nsen i tlelli n wawal », ɣef wakken ay d-yenna.
Ula ma yella-d lḥeṛs-a, aɣref aṣeḥrawi yewweḍ, s lebɣi-nnes, ad yessiweḍ taɣect-nnes ɣer umaḍal, ɣef wakken ay d-yenna. Deg wayen yerzan tameṭṭut taṣeḥrawit deg yikalen yettwaṭṭfen, tanmazult n uselway n tseqqamut taṣeḥrawit n uḥuddu n yizerfan n umdan (CODISA), Massa Zahra Binahoum, tessawel-d ɣef tilawt deg tettedder tmeṭṭut taṣeḥrawit deg yikalen yettwaṭṭfen, am wakken ay d-tebder tamsalt n tuḍḍfa d uḥbas n tlawin war ssebba, ladɣa liḥala n tmeɣnast taṣeḥrawit Aminatou Haider ayɣef sɛeddan akk leṣnaf n lbaṭel.
Seg yidis niḍen, tenna-d daɣ Binahoum d akken tuḍḍfa tameṛṛukit tessebɣes azraɛ n tehyufin deg yikalen iṣeḥrawiyen d yinig ɣer beṛṛa n tmurt akken ad neqsen yimeɣnasen seg Uneẓruf Utrim. Amaru amatu n Tseqqamut taɣelnawt n uciweṛ i usmal d uḥuddu n yizerfan n umdan, Abdelouahab Merdjana, iger-d tiɣri i yimeɣnasen iṣeḥrawiyen n yizerfan n umdan ad faṛsen tillin n Useqqamu Unnig i yizerfan n umdan deg yimaziren n yizruzaɣ akken ad fken iṛabulen-nsen ɣef tegnit n yizerfan n umdan deg yikalen iṣeḥrawiyen yettwaṭṭfen.