Asebter amenzawi
Falesṭin: Iɣlanen Yeddukklen wten-d deg ussedrem n 60 n yixxamen deg yiwet n dduṛt
LQUDS Yettwaḍḍfen – Isṛayil tessedrem, deg dduṛt yezrin, ma ulac, 63 n yixxamen d tdumṣukiwin deg Ugemmaḍ Utrim yettwaḍḍfen, yerna tekkes-asen, s waya, tanezduɣt-nsen i 132 n Yifalesṭiniyen, gar-asen 82 n yigerdan, yerna d wa ay d amḍan ameqran akk n yimdanen ay yettwaẓẓɛen seg yixxamen-nsen deg 3-a n yiseggasen ineggura ɣef wakken ay d-nnan Yiɣlanen Yeddukklen.
Ass n ljemɛa, 31 n tuddsiwin tirnabaḍin n yizerfan n umdan ay d-yessumlen assedrem-a n yixxamen « ay la yessedramen tignatin ara yessiwḍen ɣer talwit ». Ɣef leḥsab n Yiɣlanen Yeddukklen, seg wasmi ay d-yebda useggas, ma ulac, 356 n lbenyanat – d awal ay d-iqesden igalisen n yiɣerbazen am wakken ay d-yeqsed ixxamen yebnan s uquran, gar-asent 81 n lbenyanat ay yettwabnan s yidrimen n lemɛawna tagraɣlant, ttwasdermen deg temnaḍt n ṣṣenf « C ». I usmekti, 60% seg wakal n Ugemmaḍ Utrim yettwaḥseb d akal n ṣṣenf « C ». Akal am wa atan ddaw udabu usrid n yiserdasen isṛayiliyen yerna Ifalesṭiniyen ay izedɣen deg wakal-a werǧin ttakfen-asen-d, s umata, ttesriḥ n lebni.
Ɣef leḥsab n Robert Piper, asemyuddas n yirmuden alsanen n Yiɣlanen Yeddukklen deg yikalen yettwaḍḍfen, « assedrem-a la d-yettili deg wakud aydeg lebni n tehras la yettkemmil ».
« Aɣawas n ustixer n yimezdaɣen-a d ayen ara yessiwḍen ɣer usfaḍ n wakk Ifalesṭiniyen seg temnaḍin aydeg la bennun tihras d temnaḍin ay d-yezzin fell-asent, am wakken ay la ssefrayen ad bnun igiman (luluf) n tnezduɣin i Yisṛayiliyen deg temnaḍin ay d-yezzin i Lquds (…) (yettwaḍḍfen), yerna aya d aɛewwiq deg lebni n snat n tmura », ɣef wakken ay d-yenna.
Awanak aṣehyuni n Isṛayil la yessefray ad yestixer 7000 n Yibedwiyen ɣer yiwet n temnaḍt ay d-yezgan deg ugmuḍ (ccerq) n wanda ay zedɣen, deg yiɣzer n wasif n Luṛdun, akken (ɣef wakken ay d-yenna) ad asen-yeḍmen tanezduɣt yifen tin aydeg llan. Iɣlanen Yeddukklen d yimḥiddan n yizerfan n umdan ttwalin aya d astixer ay d-yettwaḥettmen fell-asen.
Deg wass n letniyen i yiman-nnes, d ass n uǧeɣǧiɣ n uẓɣal, Isṛayil tessedrem tinezduɣin (iqiḍunen d yibeṛṛaken uɛḍilen) n 78 n Yifalesṭiniyen (gar-asen 49 n yigerdan), yerna, seg useggas n 2012 ur d-telli tuẓẓɛa anect n ta deg ddaw n 24 n tsaɛtin ɣef wakken ay d-sḥassfen Yiɣlanen Yeddukklen d Tdukli Tuṛufit, yerna kra seg tnezduɣin ay yettwasdermen ass n letniyen ttwabnant s yidrimen ay d-tṣeddeq Tdukli Tuṛufit.
Gar twaculin-a n yizruzaɣ ifalesṭiniyen, « kra ttwasguǧǧent 4 n tikkal deg 4 n yiseggasen-a ineggura », ɣef wakken ay d-yenna uɣella n UNRWA, tanegga n Yiɣlanen Yeddukklen ay d-yelhan s yizruzaɣ ifalesṭiniyen, Felipe Sanchez.
D timerwin n yiseggasen aya segt wasmi ay la d-ssuturen Yifalesṭiniyen awanak imzireg deg tlisa n uqbel ṭṭrad n 1967 deg 22% seg wakal n Falesṭin taqburt. Tamurt-a d tin aydeg ara tili tesfift n Ɣezza, Agemmaḍ Utrim d uḥric seg Lquds ay bɣan ad tt-rren d tamaneɣt-nsen.
Ifalesṭiniyen ttehmen Isṛayil s usseftutes n wakal-nnes akken ur ten-tettaǧǧa ara ad sɛun awanak (ddula). Nnig waya, Isṛayil la tessuggut tihras deg temnaḍt ay d-yezzin ɣef temdint timqeddest n Lquds akken ad tebbi akal n Ugemmaḍ Utrim ɣef sin n yiḥricen.
Akk tihras tisṛayiliyin yellan deg yikalen ifalesṭiniyen yettwali-tent umɣiwan agraɣlan ffɣent i lqanun am wakken ay d-zgant d aɛewwiq ameqran i talwit.