Mẓab : Tameẓla gar ileqman

Seg Tasanayt s tmaziɣt imunen
Neggez ar: ẓer isebtar, anadi
m
 
(74 n tisiwal tibusarin af 3 imseqdacen ur ttumlalent ara)
Ajerriḍ 1: Ajerriḍ 1:
{{coord|32|29|14|N|3|40|53|E|region:DZ_type:landmark|display=title}}
+
{{Infobox settlement
{{Infobox country
+
|name    = Mẓab
|conventional_long_name    = Mẓab
+
|native_name                = Aɣlan
|map_caption                = Mẓab deg umaḍal.
+
|native_name_lang          = "mzb"
 +
|settlement_type            = Tamnaḍt
 +
|pushpin_map                = Algeria
 +
|pushpin_map_alt            = Mẓab tusa-d deg Dzayer.
 +
|pushpin_map_caption        = Mẓab deg Dzayer.
 +
|pushpin_relief            = y
 +
| latd  = 32 | latm  = 29 | lats  = 14 | latNS  = N
 +
| longd = 3 | longm = 40 | longs = 53 | longEW = E
 
}}
 
}}
[[Asatul:Ghardaia01.jpg|200px|right|thumb|[[Taɣerdayt]] en octobre 1970]]
+
Mẓab d igget tmurt<ref>tamnaḍt tamezruyant tacettal-utlayant</ref> n Uneẓruf ugafa, tus-d di twilayt<ref>tamaẓlayt n Dzayer</ref> n Tɣerdayt, di tegduda n Dzayer. Zedɣen-tt At Mẓab neɣ At Iɣersan illan si Imaziɣen Izennaten n Tefriqt Ugafa. At Mẓab qqaren-as i tmurt-nsen “Aɣlan”.
-{Le Mẓab est une région du nord saharien, située dans la wilaya de [[Ɣardaya]].  
+
  
La ville de Taɣerdayt, chef-lieu administratif, sur l'Oued Mẓab, occupe une position centrale dans la moitié Nord du Mẓab et au cœur de la Chebka (in French "filet"), le plateau de Taɣerdayt. L'oued Mẓab traverse ce plateau rocheux du nord-ouest vers le sud-est. La ville est située à peu près sur le méridien de la capitale algérienne. L'annexe de Taɣerdayt qui couvre l'ensemble du pays appelé M'zab comprend non seulement la Chebka mais aussi les parcours sahariens avoisinants d'aspects plat ou faiblement ondulé qui s'inclinent à l'est vers la dépression d'Ouargla, et à l'ouest vers le Grand Erg Occidental.
+
Tamdint, neɣ aɣerm n Tɣerdayt, illan d tamelɣiɣt<ref>tamanaɣt / tazuẓẓent</ref> tadeblant<ref>ammas adeblan</ref> n Mẓab, tella tus-d fidis n tesreṭ n jar tiliwin<ref>s tefṛansist : -{méridien}-</ref> iɛeggben ɣef tmanaɣt Tadzayrit, ammas n wezǧen agafay n Weɣlan, deg wul n tmurt n tecbit. Isem “Ticbit / ticbekt neɣ ccebket”<ref>taracca, azeṭṭa</ref> yettwawc-as ula i tmurt n weḍɣaɣ illan tegzi al iɣess s banẓa n iɣezran xewḍen bbunneḍen. Iɣẓer n Mẓab yeccat abrid-s di tasili n weɣlan izerzeḥen si tma tagafayt tutrimt<ref>taḍehrawit</ref> al tma tagalant tagmuḍant<ref>taqeblit</ref>.
  
À l'origine le Mzab était un ensemble de 5 oasis de 72km² :
+
[[Asatul:Ticbit.jpg|220px|left|thumb|Ticbit n Weɣlan, am manc i tella di yigget si tɣezrin n Mẓab.]]
*[[Taɣerdayt]] (Ɣardaya/Ghardaïa)
+
[[Asatul:Ghardaia01.jpg|240px|none|thumb|[[Taɣerdayt]] di ktuber 1970]]
*(Beni-Isguen)
+
*[[Tajnint]] (El-Ateuf)
+
*(Mélika)
+
*[[Bunur]] (Bou Noura)
+
et de deux oasis isolés plus au nord :
+
*[[Berrian]]
+
*[[Guerrara]].
+
  
The population includes the At Mẓab}-. At Mẓab d iggen midden si imaziɣen, llan zedɣen tamuṛt as-qqaren "aɣlan". They speak Tumẓabt Tamaziɣt.
+
Axik ayen iṭṭfen di Tɣerdayt si tmura tiḍiḍentin n twilayt, wiǧi disent akan ticbit: Ad naf dex tisila d ṛgug, titula d tmetlin, ula batta ticbit tiwi tacurt!
 +
 
 +
 
 +
{{Timnaḍin_yessawalen_Tamaziɣt}}
 +
 
 +
 
 +
== Idles ==
 +
{{Main|Idles n Wayt Mẓab}}
 +
 
 +
=== Tifaskiwin d tnurẓam ===
 +
{{Main|Abyannu ɣer Wayt Mẓab}}
 +
 
 +
=== Tasekla ===
 +
 
 +
 
 +
 
 +
<references />
  
-{À partir du Xe siècle, après la chute de leur empire Rostémide et soucieux de laisser une distance dissuasive avec leurs détracteurs fatimides, les survivants de la famille royale guidèrent leurs citoyens dans la région inhospitalière de la Chebka, où ils entamèrent la construction de leurs villes fortifiées. Mêlés aux populations berbères présentes, ces premiers habitants du Mzab s'appelèrent les Béni Mẓab}-.
 
  
 
==Ẓer ula==
 
==Ẓer ula==
Ajerriḍ 38: Ajerriḍ 52:
 
|kab=Mzab
 
|kab=Mzab
 
}}
 
}}
 +
 +
[[Mẓab/mzb|S Tumẓabt]]
 +
 +
{{Talɣa:Discoverability}}

Azmez n lqem taneggarut d 00:10, 17 Yulyu 2013

ⵎⵥⴰⴱ
ⴰⵖⵍⴰⵏ
—  ⵜⴰⵎⵏⴰⴹⵜ  —
ⵎⵥⴰⴱ ⴷⴻⴳ ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ.
ⵉⵎⵙⵉⴷⴰⴳ: 32°29′14″N 3°40′53″E / 32.48722°N 3.68139°E / 32.48722; 3.68139

ⵎⵥⴰⴱ ⴷ ⵉⴳⴳⴻⵜ ⵜⵎⵓⵔⵜ[1] ⵏ ⵓⵏⴻⵥⵔⵓⴼ ⵓⴳⴰⴼⴰ, ⵜⵓⵙ-ⴷ ⴷⵉ ⵜⵡⵉⵍⴰⵢⵜ[2] ⵏ ⵜⵖⴻⵔⴷⴰⵢⵜ, ⴷⵉ ⵜⴻⴳⴷⵓⴷⴰ ⵏ ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ. ⵣⴻⴷⵖⴻⵏ-ⵜⵜ ⴰⵜ ⵎⵥⴰⴱ ⵏⴻⵖ ⴰⵜ ⵉⵖⴻⵔⵙⴰⵏ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⵙⵉ ⵉⵎⴰⵣⵉⵖⴻⵏ ⵉⵣⴻⵏⵏⴰⵜⴻⵏ ⵏ ⵜⴻⴼⵔⵉⵇⵜ ⵓⴳⴰⴼⴰ. ⴰⵜ ⵎⵥⴰⴱ ⵇⵇⴰⵔⴻⵏ-ⴰⵙ ⵉ ⵜⵎⵓⵔⵜ-ⵏⵙⴻⵏ “ⴰⵖⵍⴰⵏ”.

ⵜⴰⵎⴷⵉⵏⵜ, ⵏⴻⵖ ⴰⵖⴻⵔⵎ ⵏ ⵜⵖⴻⵔⴷⴰⵢⵜ, ⵉⵍⵍⴰⵏ ⴷ ⵜⴰⵎⴻⵍⵖⵉⵖⵜ[3] ⵜⴰⴷⴻⴱⵍⴰⵏⵜ[4] ⵏ ⵎⵥⴰⴱ, ⵜⴻⵍⵍⴰ ⵜⵓⵙ-ⴷ ⴼⵉⴷⵉⵙ ⵏ ⵜⴻⵙⵔⴻⵟ ⵏ ⵊⴰⵔ ⵜⵉⵍⵉⵡⵉⵏ[5] ⵉⵄⴻⴳⴳⴱⴻⵏ ⵖⴻⴼ ⵜⵎⴰⵏⴰⵖⵜ ⵜⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉⵜ, ⴰⵎⵎⴰⵙ ⵏ ⵡⴻⵣⴵⴻⵏ ⴰⴳⴰⴼⴰⵢ ⵏ ⵡⴻⵖⵍⴰⵏ, ⴷⴻⴳ ⵡⵓⵍ ⵏ ⵜⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵜⴻⵛⴱⵉⵜ. ⵉⵙⴻⵎ “ⵜⵉⵛⴱⵉⵜ / ⵜⵉⵛⴱⴻⴽⵜ ⵏⴻⵖ ⵛⵛⴻⴱⴽⴻⵜ”[6] ⵢⴻⵜⵜⵡⴰⵡⵛ-ⴰⵙ ⵓⵍⴰ ⵉ ⵜⵎⵓⵔⵜ ⵏ ⵡⴻⴹⵖⴰⵖ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⵜⴻⴳⵣⵉ ⴰⵍ ⵉⵖⴻⵙⵙ ⵙ ⴱⴰⵏⵥⴰ ⵏ ⵉⵖⴻⵣⵔⴰⵏ ⵅⴻⵡⴹⴻⵏ ⴱⴱⵓⵏⵏⴻⴹⴻⵏ. ⵉⵖⵥⴻⵔ ⵏ ⵎⵥⴰⴱ ⵢⴻⵛⵛⴰⵜ ⴰⴱⵔⵉⴷ-ⵙ ⴷⵉ ⵜⴰⵙⵉⵍⵉ ⵏ ⵡⴻⵖⵍⴰⵏ ⵉⵣⴻⵔⵣⴻⵃⴻⵏ ⵙⵉ ⵜⵎⴰ ⵜⴰⴳⴰⴼⴰⵢⵜ ⵜⵓⵜⵔⵉⵎⵜ[7] ⴰⵍ ⵜⵎⴰ ⵜⴰⴳⴰⵍⴰⵏⵜ ⵜⴰⴳⵎⵓⴹⴰⵏⵜ[8].

ⴰⵙⴰⵜⵓⵍ:ⵜⵉⵛⴱⵉⵜ.ⵊⵒⴳ
ⵜⵉⵛⴱⵉⵜ ⵏ ⵡⴻⵖⵍⴰⵏ, ⴰⵎ ⵎⴰⵏⵛ ⵉ ⵜⴻⵍⵍⴰ ⴷⵉ ⵢⵉⴳⴳⴻⵜ ⵙⵉ ⵜⵖⴻⵣⵔⵉⵏ ⵏ ⵎⵥⴰⴱ.

ⴰⵅⵉⴽ ⴰⵢⴻⵏ ⵉⵟⵟⴼⴻⵏ ⴷⵉ ⵜⵖⴻⵔⴷⴰⵢⵜ ⵙⵉ ⵜⵎⵓⵔⴰ ⵜⵉⴹⵉⴹⴻⵏⵜⵉⵏ ⵏ ⵜⵡⵉⵍⴰⵢⵜ, ⵡⵉⴵⵉ ⴷⵉⵙⴻⵏⵜ ⴰⴽⴰⵏ ⵜⵉⵛⴱⵉⵜ: ⴰⴷ ⵏⴰⴼ ⴷⴻⵅ ⵜⵉⵙⵉⵍⴰ ⴷ ⵕⴳⵓⴳ, ⵜⵉⵜⵓⵍⴰ ⴷ ⵜⵎⴻⵜⵍⵉⵏ, ⵓⵍⴰ ⴱⴰⵜⵜⴰ ⵜⵉⵛⴱⵉⵜ ⵜⵉⵡⵉ ⵜⴰⵛⵓⵔⵜ!



ⴰⴳⴱⵓⵔ

ⵉⴷⵍⴻⵙ

ⵜⵉⴼⴰⵙⴽⵉⵡⵉⵏ ⴷ ⵜⵏⵓⵔⵥⴰⵎ

ⵜⴰⵙⴻⴽⵍⴰ

  1. ⵜⴰⵎⵏⴰⴹⵜ ⵜⴰⵎⴻⵣⵔⵓⵢⴰⵏⵜ ⵜⴰⵛⴻⵜⵜⴰⵍ-ⵓⵜⵍⴰⵢⴰⵏⵜ
  2. ⵜⴰⵎⴰⵥⵍⴰⵢⵜ ⵏ ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ
  3. ⵜⴰⵎⴰⵏⴰⵖⵜ / ⵜⴰⵣⵓⵥⵥⴻⵏⵜ
  4. ⴰⵎⵎⴰⵙ ⴰⴷⴻⴱⵍⴰⵏ
  5. ⵙ ⵜⴻⴼⵕⴰⵏⵙⵉⵙⵜ : méridien
  6. ⵜⴰⵔⴰⵛⵛⴰ, ⴰⵣⴻⵟⵟⴰ
  7. ⵜⴰⴹⴻⵀⵔⴰⵡⵉⵜ
  8. ⵜⴰⵇⴻⴱⵍⵉⵜ


ⵥⴻⵔ ⵓⵍⴰ

ⵙ ⵜⵓⵎⵥⴰⴱⵜ

ⴰⵙⴻⴱⵜⴻⵔ-ⴰ ⵙ ⵜⵍⴰⵜⵉⵏⵉⵜ

ⴰⵙⴻⴱⵜⴻⵔ-ⴰ ⵙ ⵜⴼⵉⵏⴰⵖ