Tamurt n Yeqbayliyen
Imsidag: 36°36′N 5°00′E / 36.6°N 5°E
- Amagrad a yessawal ɣef yiwet n temnaḍt di Dzayer. Ɣef ucettal Aqbayli, ẓer Iqbayliyen. Ɣef tutlayt nsen, ẓer Taqbaylit.
Tamurt n Leqbayel neɣ “Leqbayel” d tamnaḍt tamezruyant tacettal-utlayant yellan di ugafa n Dzayer, ɣer wegmuḍ n Dzayer-Tamanaɣt ɣef weftas n Yilel Agrakal. Zeddɣen di-s aṭṭas n imezdaɣ, llan di-s bahra n idurar.
Leqbayel d aqessis zeg Idurar n Ettell. Nnḍen as izaɣaren n weftas zeg utaram d wegmuḍ, Ilel Agrakal zi ugafa, d wakal amattay zeg wenẓul. Leqbayel teddal aṭṭas n temnaḍin n Dzayer: akk n Tizi Wezzu d Bgayet, azyen ameqqran n Tubirett (Lebwira), d ca n igezzumen n temnaḍin n Burj Bu Ɛririǧ, Jijel, Bumerdas, d Sṭif. Tazyazzalt Tanamurt n Guraya d Tazyazzalt Tanamurt n Ǧurǧura, llan ula d nitni di Leqbayel.
Tamnaḍt a yus-d yizwel nnes zeg Iqbayliyen, acettal Amaziɣ ay din izeddɣen. Aɛraben qqaren as i tmurt nni بلد القبائل ([blæd ləqbæyəl] s Taɛrabt n Dzayer), anamek nnes s Taɛrabt: tamurt n tiwsatin. Iqbayliyen qqaren as "tamurt n Leqbayel", “tamurt n Izwawen”, neɣ "tamurt" ukan. Iqbayliyen d tagrawt tameqqrant tiss snat deg umaḍal Amaziɣ deg uṭṭun n midden yessawalen Tmaziɣt, awarni Icelḥiyen n Umerruk. Iqbayliyen ssawalen Tamaziɣt Taqbaylit, yiwet n tantala n Tmaziɣt. Waxxa Leqbayel tla tuqqna tasertant timettit aked akk n Dzayer, tamnaḍt a tella ɣur-s yiwet n tmagit Taqbaylit Tamaziɣt tadelsant tadigant.
Amezruy n temnaḍt yeccur s umsenkar d tamzaɣt mgal inezzuɣen ibeṛṛanen, seg Ifiniqen, Irumiyen, Aɛraben, ar Ifransisen. Tamnaḍt teẓra aṭṭas n iwunak am Ifatimen d Ayt Ḥemmad. Deg wakud atrar, zeg ami temsar Tafsut Tamaziɣt di 1980, Iqbayliyen bedden di tanirt n weɣnas d umenɣi mgal anagraw Adzayri afad a tedwel Tamaziɣt d tutlayt tunṣibt di tmenḍawt Tadzayrit.